چکیده:
نماز یکی از بزرگترین فرایض اسلامی و عالیترین تکلیف مکتب تربیتی اسلام است. سنجش میزان التزام به نمازهای واجب با استفاده از ابزاری معتبر امری است ممکن. هدف این مقاله معرفی مقیاس نگرش و التزام عملی به نماز است. روش: جامعه آماری شامل تمامی کارکنان دانشگاه بقیهالله (عج) میباشد. حجم نمونه 427 نفر بودند که بهصورت دردسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس جهتگیری درونی و بیرونی و مقیاس التزام عملی به اعتقادات مذهبی که بهمنظور تعیین روایی مقیاس نگرش و التزام عملی به نماز استفاده شدند. همچنین از روشهای آماری همبستگی و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد ضریب اعتبار پرسشنامه از نظر همسانی درونی 92/0، ضریب بازآزمایی مقیاس با یک هفته فاصله 96/0 و ضریب تنصیفی مقیاس 87/0 بدست آمد. همبستگی مقیاس نگرش و التزام عملی به نماز، با مقیاس التزام عملی به اعتقادات مذهبی، جهتگیری بیرونی مقیاس آلپورت و جهتگیری درونی مقیاس آلپورت بهترتیب 61/0، 34/0 و 62/0 بدست آمد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان دادکه مقیاس ساختهشده از چهار عامل تشکیل شده است که جمعا 30/46 درصد از واریانس کل را تبیین میکند. نتیجهگیری: مقیاس نگرش و التزام عملی به نماز با گذراندن مراحل روانسنجی و دارا بودن اعتبار و روایی قادر به سنجش نگرش و التزام عملی نمازگزاران به نماز است. بنابراین مقیاس علاوه براینکه بهصورت خودسنجی برای مسلمانان کارایی دارد، میتوان از آن در انجام پژوهشهای گروهی استفاده نمود.
خلاصه ماشینی:
"به نظر میرسد سنجش میزان التزام به نمازهای واجب با استفادهاز ابزاری معتبر امری ممکن باشد،بنابراین این مقاله با هدفمعرفی ابزاری مناسب که میزان نگرش و التزام عملی مسلمانان رانسبت به نماز مورد سنجش قرار دهد،تهیه شده است.
جدول شماره 1-ضرایب اعتبار مقیاس نگرش و التزام عملی به نماز (به تصویر صفحه مراجعه شود)جدول شماره 2-ماتریس همبستگی مقیاس نگرش و التزام عملی به نمازبا مقیاسهای جهتگیری مذهبی و التزام عملی به اعتقادات مذهبی (به تصویر صفحه مراجعه شود)نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که مقیاس نگرش و التزامعملی از چهار عامل تشکیل شده است که جمعا 46/30 درصد ازواریانس کل را تبیین میکند.
نکته قابل توجهدر مقیاس ساخته شده آن است که میزان ضریب همبستگیبه دست آمده با جهتگیری درونی مذهبی آلپورت بیشتر ازجهتگیری بیرونی است،بنابراین به نظر میرسد مقیاسساخته شده بیشتر جهتگیری درونی را مورد سنجش قرار میدهد.
هرچند یکی از محدودیتهای سنجشنماز این است که رفتارهای دینی دارای دو بعد ظاهری و باطنیهستند،و بازارهای سنجش به طور معمول ابعاد ظاهری رفتار رامورد سنجش قرار میدهند و توانایی وارد شدن به حوزههایباطنی را ندارند،چنانکه بسیاری از جامعهشناسان و پژوهشگرانعلوم اجتماعی معترف هستند که بررسی ظاهری رفتار دینی با هردقتی که باشد،خام و ناپخته است چه بسا بسیاری از افراد ممکناست در فعالیتهای مذهبی مشارکت داشته باشند،ولی اینفعالیت صرفا ناشی از ابراز ایمان دینی نباشد و همچنین ممکناست رفتار دینی صرفا از روی عادت یا برای برآورده شدنانتظارات دیگران صورت گیرد."