چکیده:
همه ی ادیان آسمانی به پیروان راستین خود، وعده ی سعادت و نجات می دهند. اسلام نیز در موارد متعددی، نجات انسان ها را در گرو سرسپردگی به فرمان های الاهی معرفی می کند. از این رو، فلاسفه و متکلمان مسلمان نیز هر کدام به نوبه ی خود، کوشیده اند ضمن تفسیر و تبیین آموزه های وحیانی، پرده از حقیقت این مهم بردارند. این جستار در نظر دارد تا دیدگاه ملاصدرا در خصوص مساله ی سعادت بشری و تبیین عقلانی وی از سعادت را بررسی کند. بر مبنای اصل تشکیک وجود در حکمت متعالیه ی صدرایی، وجود ذومراتب و متدرج است و از آنجا که ملاصدرا وجود و ادراک وجود را خیر و سعادت می داند، سعادت و خیر نیز ذومراتب و مشکک است. ملاصدرا تاکید دارد که ادراک وجود و اتحاد نفس ناطقه ی آدمی با عقل فعال، کمال و سعادت آن به شمار می رود. به نظر می رسد تحلیل خاص ملاصدرا از سعادت بشری، که مبتنی بر اصول فلسفی ایشان است، با آنچه تحت عنوان سعادت در علم اخلاق مطرح است هم راستا و مشابه باشد. تبیین وی از سعادت، نه تنها در خور دفاع عقلانی است، بلکه همسو با آموزه های وحیانی نیز می باشد.
In this paper we will discuss Mulla Sadra's rational description of happiness. Existence is a reality having analogicity and comprising different degrees for Mulla Sadra. He regards existence and perception of existence as goodness and happiness. So goodness and happiness are also realities having analogicity and comprising different degrees for him. Mulla Sadra insists that perception of existence and the union of the rational soul with the active reason make human happiness.
Although his view is based on his own philosophical principles، we can find many similarities between his viewpoint and what is discussed on this subject in ethics and religious texts.
خلاصه ماشینی:
"در جای دیگر، ملاصدرا دربارهی کمال و سعادت نفس ناطقهی آدمی میگوید: «کمال ویژهی نفس ناطقهی انسانی در این است که در اثر استکمال وجودی با عقل فعال اتحاد پیدا کند و به صور کلی موجودات و نظام اتم آگاه شود و به همهی طبایع اجسام و عناصر این عالم تا آخرین مرتبه از مراتب وجود، علم پیدا کند و در ذات او نقش بندد.
اتحاد نفس ناطقهی انسانی با عقل فعال این سخن ملاصدرا که کمال ویژهی نفس ناطقهی انسانی در این است که در اثر استکمال وجودی با عقل فعال اتحاد پیدا کند و در نتیجه اتحاد با عقل فعال و ارتسام صور کلی موجودات در وی، نفس او عالم عقلی و جهان علمی شود، که همهی ماهیات و حقایق کلی اشیاء در وجود او تحقق پیدا کنند، با بندهای الف و ب که پیشتر توضیح دادیم هماهنگ است، زیرا در بند الف بیان شد که وجود و ادراک وجود خیر و سعادت است.
سعادتشناسی ملاصدرا برخاسته از وجودشناسی و اصول فلسفی وی از جمله اصل حرکت جوهریه و نیز اصل جسمانیه الحدوث و روحانیت البقاء بودن نفس انسان است که میتوان تفسیری از سعادت ارائه داد که هم مبنای عقلانی داشته باشد و هم با سعادت مطرح در علم اخلاق اسلامی سازگاری داشته باشد، زیرا بر اساس اصول یاد شده، وجود آدمی اشتداد مییابد.
44, Autumn 2012 A Comparative Study of Immateriality of the Soul from Ibn Sina's and Mulla Sadra's Viewpoints Dr. Ghasem Kakaie Najmeh Bitaab** G Abstract The question whether soul is material or immaterial has been one of the most important questions for Muslim philosophers, since if the soul were not an immaterial subject, discussing of resurrection could not have a meaning."