چکیده:
وجود انحرافات فرهنگی و بدعتهای دینی در عصر امویان، لزوم بازنگری در فرهنگ اسلامی بهویژه فرهنگ مذهب تشیع را فزونی بخشیده بود. مناسبترین شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مختص عصر امامین صادقین‘ بود که فرصتی مناسب برای انجام فعالیتهای فرهنگی را فراهم آورد. امام صادق× از بسترها و زمینههای موجود عصر خویش بهره جست و توانست با انجام فعالیتهای فرهنگی گسترده، نظام فرهنگی جامعه شیعه را طراحی و مدیریت نماید. هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که مهمترین پیامدها و نتایج مهندسی فرهنگی امام صادق× چه بود؟ با بررسی منابع و گردآوری و پردازش اطلاعات به شیوه توصیفی ـ تحلیلی نتایج ذیل حاصل شد:مهمترین دستاوردهای تلاش و فعالیت امام صادق×، توسعه تشیع، نظاممند شدن عقاید و باورها، شکلگیری تشکیلات سیاسی، پویایی فقه شیعی و شکلگیری نظام آموزشی منسجم میباشد. در واقع مهندسی فرهنگی امام صادق× از طرفی موجبات شکلگیری ساختار فرهنگی شیعه و از طرف دیگر زمینههای پویایی فرهنگ و تمدن اسلامی را فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
"همچنین شعارهای دعوت عباسیان مثل شعار «الرضا من آلمحمد|» که طی چندین سال توسط بنیعباس بر گوشهای مردم در مناطق مختلف نواخته شده بود، علیرغم میل خود بنیعباس، مردم را به بازشناسی آلمحمد| ترغیب کرده و فضا را برای معرفی وارثان اصلی مکتب پیامبر| که در این دوره امام صادق× در رأس آن قرار داشت، فراهم نموده بود.
در این دوره که مسائل فکری و عقیدتی و همچنین مباحث فقهی در جامعه اسلامی اوج گرفته و شبهات گوناگون در زمینههای دینی و غیر دینی مطرح میشد، نیاز علمی و معرفتی شدیدی پدید آمده بود که در نتیجه آن توجه مردم به امام صادق× بیشتر شده و جایگاه و موقعیت اجتماعی ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغه، ج 4، ص 104.
امام× به این نتیجه رسیده بود که آنچه بهانهجویی و حساسیت بنیالعباس را دفع میکند این است که علویان طبق فرمایش امام صادق× مسیر خود را ولو در ظاهر از آنها جدا ننموده و مثل یک خانواده مانند گذشته (قبل از سلطه و حکومت عباسیان) ارتباطات و رفت و آمدها و احترامات سابق را حفظ کنند.
اگرچه فعالیت این سازمان در عصر امام صادق× بسیار محدود بوده و از توسعه چندانی برخوردار نبود، ولی گزارشات منابع اولیه حاکی از آن است که در عصر امام صادق× وکلایی از طرف آن حضرت برای این مهم تعیین شده و پایههای اولیه نظام وکالت توسط ایشان پیریزی شده بود."