Abstract:
یکی از اهداف مهم اقتصاد کشاورزی ، فراهم کردن مواد غذایی مورد نیاز جامعه با استفاده از افزایش سطح زیرکشت محصولات و افزایش عملکرد در هکتار است ، لذا پروژه های بخش آب و خاک بخصوص سد سازی ، برای نیل به این هدف در جهت تامین آب مورد نیاز در بخش کشاورزی مورد توجه قرار می گیرد. ساخت سد تنگاب فیروزآباد با هدف بهبود شرایط کشاورزی از سال ١٣٨١ آغاز شد و در سال ١٣٩١ به بهره برداری رسید. شبکه آبیاری سد نیز در حال ساخت است که تا سال ١٣٩٥ به طول خواهد انجامید. پژوهش حاضر به ارزیابی اقتصادی و اجتماعی سد و شبکه آبیاری تنگاب فیروزآباد فارس پرداخته است . معیارهای اقتصادی مورد استفاده شامل ارزش حال فایده خالص ، نسبت منافع به هزینه ، تحلیل حساسیت است . علاوه بر این از روش تحلیل چند معیاری برای مشخص کردن اثرات غیر اقتصادی ناشی از سد استفاده شده است . . نتایج نشان داد در نرخ تنزیل ١٢ درصد ارزش حال خالص پروژه ٤١١٣٦١٢٥٢/٦ میلیارد ریال ، نسبت منفعت به هزینه ٨/٧٥،تحلیل حساسیت پروژه نیز در نرخ های تنزیل ٧، ١٩ و ٢١ درصد، افزایش هزینه ها به میزان ١٥ و ٣٠ درصد، کاهش ١٥ و ٣٠ درصد منافع و کاهش طول عمر طرح از ٥٠ سال به ٤٠ و ٣٠ سال انجام شد. نتایج بدست آمده حاکی از توجیه پذیر بودن طرح از نظر اقتصادی دارد. همچینین نتایج حاصل از تحلیل چندمعیاری نشان می دهد؛ مهمترین اثرات مثبت طرح بهبود کشاورزی منطقه ، افزایش سطح آب زیرزمینی ، کنترل سیلاب ، بهبود شرایط اقلیمی منطقه ، افزایش ارزش زمین ، بهبود گردشگری و توسعه ورزش های آبی است . همچنین مهمترین اثرات منفی طرح عملیات ساختمانی سد، خاکریزی و خاک برداریف حفر تونل و ایجاد جاده جدید، خسارات زیست محیطی و قطع درختان ، تملک اراضی و جابجایی و اسکان مجدد مردم می باشد. مجموع اثرات مشخص شده حاصل از تحلیل چندمعیاری نشان دهنده چشمگیر بودن اثرات مثبت به اثرات منفی طرح سد تنگاب دارد.
Machine summary:
". نتایج نشان داد در نرخ تنزیل ١٢ درصد ارزش حال خالص پروژه ٤١١٣٦١٢٥٢/٦ میلیارد ریال ، نسبت منفعت به هزینه ٨/٧٥،تحلیل حساسیت پروژه نیز در نرخ های تنزیل ٧، ١٩ و ٢١ درصد، افزایش هزینه ها به میزان ١٥ و ٣٠ درصد، کاهش ١٥ و ٣٠ درصد منافع و کاهش طول عمر طرح از ٥٠ سال به ٤٠ و ٣٠ سال انجام شد.
همچینین نتایج حاصل از تحلیل چندمعیاری نشان می دهد؛ مهمترین اثرات مثبت طرح بهبود کشاورزی منطقه ، افزایش سطح آب زیرزمینی ، کنترل سیلاب ، بهبود شرایط اقلیمی منطقه ، افزایش ارزش زمین ، بهبود گردشگری و توسعه ورزش های آبی است .
تلاش برای برآورد دقیق تر هزینه ها و فایده های طرح می تواند در کیفیت ارزیابی اقتصادی ، تاثیر مثبت و فوق العاده ای داشته باشد منظور از فایده های طرح ، مجموعه منافع مالی و بهبود شرایط پیش بینی شده جامعه ناشی از احداث ، توسعه و اجرای کامل طرح مورد نظر است (وزارت نیرو، ١٣٩٠).
) 4/6 عملیات ساختمانی سد 3/5 افزایش سطح آب زیرزمینی 4/2 خاکریزی و خاکبرداری 2/5 کنترل سیلاب 3/8 حفر تونل و ایجاد جاده جدید 2/4 اثر دریاچه بر اقلیم منطقه 3/2 خسارات زیست محیطی و قطع درختان 2/4 افزایش ارزش زمین 2/8 تملک اراضی 1/8 کاهش مهاجرت 2/4 جابجایی و اسکان مجدد 1/4 گردشگری و توسعه ورزش های آبی 1/5 جمع اثرات 22/5 14 منبع : یافته های تحقیق نتایج بدست آمده از تحلیل چند معیاری مشخص می کند اثرات مثبت طرح بر اثرات منفی طرح غلبه دارد و می توان با در نظر گرفتن فعالیت های انجام شده برای جبران اثرات منفی ، اثرات مثبت این طرح را مفید دانست ."