Abstract:
سوگند به عنوان دلیل اثبات جرایم در حقوق جزای ایران تحولات گستردهای را پشتسرگذاشته است. قبل از انقلاب، سوگند منحصربه جرمانگاری سوگنددروغ در دعاوی حقوقی بود.پس از انقلاب،تا قبل از تصویب قانون مجازات اسلامی1392،منحصر به نفی یا اثبات قصاص و دیه بوده است و به صورت پراکنده در مواد مختلف آمده بود. اما تصویب قانون مذکور تحول بزرگی در نقش سوگند به عنوان دلیل اثبات جرایم ایجاد کرد.این مقاله به بررسی و تحلیل تحولات ارزش اثباتی سوگند در قوانین جزایی ایران پرداخته است. بررسیهاحاکی از آنست که نقش سوگند در ادله اثبات جرایم در طول تاریخ قانونگذاری ایران از قبل از انقلاب و تصویب قانون مجازات عمومی در سال1304تا سال1392تحولات زیادی داشته و بسیار توسعه یافته و نقش سوگند از انحصار در حوزه جرمانگاری سوگند دروغ، قبل از انقلاب و تأثیر در نفی یا اثبات قصاص و دیه پس از انقلاب، به تأثیر در نفی و یا اثبات قصاص، دیه، ارش و اثبات ضرر و زیان ناشی از جرم در سال1392توسعه یافته است. برای اولین باردرقانون مجازات اسلامی1392، ادله اثبات جرایم در یک بخش به صورت مستقل تدوین شد و ده ماده به سوگند اختصاص یافت. با بررسی مواد دهگانه ابداعی قانونگذارشرایط حاکم بر سوگند برای اولینبار شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت.
In the Iranian Criminal law, oath as evidence to prove crimes has undergone an extensive evolution. Before the Revolution, oath was limited exclusively to criminalization of false oath in civil actions. After the Revolution and before the ratification of the Islamic Penal Code of 2013, it was solely recognized as a means of dismissal or proof of retaliation and blood money and was codified in different provisions in a scattered manner. However, enactment of the aforementioned Act led to significant changes regarding the role of oath as evidence to prove crimes. This article examines and analyzes the evolution in the probative value of oath in Iranian criminal law. Studies show that the role of oath as evidence for crimes during the history of Iranian legislation before the Revolution and the adoption of the General Penal Code from 1304 until 2013 has undergone many changes and experienced has witnessed much development. The restricted role of oath before the Revolution to the field of criminalization of false oath has expanded after the Revolution by its role in dismissing or proving the case for retaliation, payment of blood money, arsh, and damages caused by a crime according to an Act passed in 2013. In the Islamic Penal Code of 2013 for the first time, criminal evidence was codified independently in one section and ten articles were dedicated to the oath.By examining the ten innovative articles passed by the legislator, the conditions governing the oath were recognized and scrutinized for the first time.
Machine summary:
اين مقاله به بررسي و تحليل تحولات ارزش اثباتي سوگند به عنوان يکي از ادله اثبات جرم در قوانين جزايي ايران از ابتداي تاريخ قانون گذاري کشور و نيز به تغييرات احتمالي آن در ادوار مختلف قانون گذاري پرداخته است .
به عبارت ديگر، با توجه به ماده ٢٢١ قانون مجازات عمومي ١٣٠٤ نتيجه مي گيريم که استفاده از سوگند به عنوان دليل اثباتي در امر جزايي حتي مورد جرم انگاري قانون گذار قرار نگرفته است .
به عبارت ديگر، در قوانين جزايي قبل از انقلاب اسلامي ، سوگند به عنوان دليل اثباتي جرائم توسط قانون گذار پيش بيني نشده و به اين ترتيب سوگند در بين ادله اثبات جرائم جايگاهي نداشته است .
اهم اين مقررات گذاري به اين شرح است : در ماده ١٦ قانون راجع به مجازات اسلامي پيش بيني شده است که : «هرگاه اصل قتل با شهادت شهود عادل ثابت شود و قاتل مدعي گردد که خطا انجام شده و عاقله منکر خطايي بودن آن باشد در صورتي که عاقله سوگند ياد کند قول عاقله مقدم بر قول جاني مي باشد.
١- در قوانين جزايي قبل از انقلاب اسلامي ايران ، سوگند به عنوان دليل اثباتي در امر جزايي نقش نداشته است و به سوگند منحصرًا مطابق ماده ٢٢١ قانون مجازات عمومي مصوب ١٣٠٤ در خصوص سوگند دروغ در دعاوي حقوقي استناد شده است .