Abstract:
در دوره قاجار زنان در جامعهای سنتی و مردسالار، از کمترین میزان حقوق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی برخوردار بودند. عواملی مانند انقلاب مشروطه و گسترش افکار فمینیستی در نتیجه گسترش ارتباطات ایران و غرب باعث شد برخی از زنان روشنفکر و پیشرو به فکر احقاق حقوق زنان در این محیط سنتی و مذهبی بیافتند. بدین منظور زنان چند نهادها آموزشی و مدنی مانند مدارس دخترانه و انجمنها و نشریات زنانه برای آگاهیبخشی به زنان و فعالیت در جهت احقاق حقوقشان تأسیس کردند. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش انجمنها و تشکلهای زنانه در جهت ارتقای جایگاه زنان در جامعه دوره قاجار است. بدین منظور این سؤال طرح میشود که انجمنها و تشکلهای زنانه چه تأثیری بر ارتقای جایگاه زنان در دوره قاجار داشتهاند؟ فرضیه این است که این انجمنها و تشکلها از طریق رشد آگاهی، تغییر نگرش و هویت بخشیدن به زنان باعث بهبود جایگاه اجتماعی و سیاسی زنان در این مقطع شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد که این انجمنها با تأسیس چندین مدرسه دخترانه، ایجاد جلسات و گردهمایی، تأسیس نشریه و آگاهیبخشی به زنان، باعث رشد آگاهی، تغییر نگرش و مطالبهگری تعداد زیادی از زنان شده و مقدمات و شرایط ورود آنها به اجتماع را فراهم آوردهاند. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است و دادهها به شیوه کتابخانهای گردآوری شدهاند.
social, economic, cultural and political rights. Factors such as the Constitutional Revolution and the spread of feminist ideas as a result of the expansion of Iran-West relations led some intellectual and progressive women to think about the realization of women's rights in this traditional and religious environment. To this end, women established several educational and civic institutions, such as girls' schools and women's associations and publications, to educate women and work for their rights. The purpose of this study is to investigate the role of women's associations and organizations in promoting the status of women in Qajar society. To this end, the question arises that what effect did women's associations and organizations have on the promotion of the status of women in the Qajar period? The hypothesis is that these associations and organizations improved the social and political status of women at this time by raising awareness, changing attitudes and identifying women. The research shows that these associations have increased the awareness, change the attitude and demand of a large number of women by establishing several girls' schools, holding meetings and gatherings, establishing a magazine and raising awareness among women and have provided the conditions and Introduction for their entry into the community. The method of the present research is descriptive-analytical and the data are collected in a library method.
Machine summary:
١- چارچوب تئوريک ؛ نهادگرايي و ارتقاي جايگاه زنان در جامعه با توجه به اينکه زنان در دوره قاجار، بويژه بعد از پيروزي مشروطيت ، شروع به ايجاد نهادهاي آموزشي و مدني، مانند مدارس ، انجمن ها و نشريات زنانه کردند، بايد به اين مبحث پرداخته شود که نهادها چگونه در ارتقاي نقش زنان در جامعه و منزلت سياسي-اجتماعي آنها ايفاي نقش ميکنند؟ با ارائه تعريف نهاد، ويژگيها و کارکردهاي آن نيز مشخص ميشود.
نهادها باعث کسب سرمايه بيشتري براي کنشگران ميشوند، نهادها، از جمله نهادهاي مدني مانند گروه ها، انجمن ها و تشکل هاي زنانه در دوره قاجار، باعث ميشوند که زنان در جامعه بويژه در مورد کسب سرمايه هاي اجتماعي و فرهنگي با موفقيت بيشتري عمل کنند و اين مسئله باعث ارتقاي جايگاه آنها ميشود.
٣-٢- آگاه سازي و دگرگوني فکري بانوان با توجه به اينکه در دوره قاجار زنان در محيط بيرون از خانه کمتر ديده ميشدند و فرهنگ و آداب و رسوم بعلاوه محدوديتهاي ديگر نيز مانع حضور آنها در اجتماع ميشد، همچنين بيسوادي آنها، باعث ناآگاهي و جهل آنها نسبت به مسائل بيروني چه مسائل کشور و چه تحولات خارج از کشور شده بود، انجمن هاي زنان يکي از مهمترين و فوريترين وظايف خود را آگاه سازي زنان و تغيير نگرش آنها براي ورود به جامعه ميدانستند.
مسئله اساسي اين است که زناني که اقدامات اوليه آنها براي گسترش سوادآموزي زنان و دختران و تشکيل کلاس هاي درس با شکست و يا موانع متعددي مواجه شده بود، از وقتي که در نهادهاي مدني مانند انجمن هاي زنانه متشکل شدند، توانستند با ايجاد روابط گسترده با يکديگر، بر شدت و ميزان قدرت ، نفوذ و تأثيرگذاري خود بيفزايند.