Abstract:
تکیههای دولتی بر بستر تفکر و نگرش خاص شاهان(محمد شاه،ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه)و یا صدر اعظمهای ایشان-ساخته شدند.در مقاله حاضر چکیدهای از تحقیق و پژوهش انجام شده پیرامون این موضوع ارائه خواهد شد.در ابتدا سیر تاریخی تکیهها یدولتی از زمان محمد شاه مورد توجه قرار گرفته و در ادامه،از چنین پدیدهای در طول دوره ناصری صحبت میشود.در این راستا نقطه تمرکز خود را بر تکیههای دولتی:صاحبقرانیه(نیاوران)،سلطنتآباد و بالاخره بازار که عنوان مطلق تکیه دولت را به خود اختصاص داد،قرار میدهیم.سرگذشت تکیههای دولتی را پس از مرور مختصری بر نمونههای شهرستانی آن،در وضعیت تکیه دولت بازار،ادامه میدهیم؛سرگذشتی که ادامه آن با حیات آن تکیه گره خورد و با آن نیز به پایان رسید. بحث پیرامون تکیههای دولتی در عصر قاجار،بحث مبسوطی بوده که از جنبههای گوناگون قابل طرح و بررسی است:مبانی نظری،اهداف تأسیس،چگونگی شکلگیری،منابع اقتصادی،علل رکود و در نهایت نابودی تکیههای مزبور از جمله مباحث اساسی در شناخت مقوله «تکیههای دولتی»هستند که با توجه به محدودیت صفحات فصلنامه تئاتر، پرداختن به هریک از آنها به فرصتی دیگر موکول میشود.
Machine summary:
"با شروع سلطنت ناصر الدین شاه(1263 قمری)دوره اوج رونق تکیه فرا رسید؛به نحوی که اندکی بعد در محرم سال 1269 قمری،بنا به گزارشی 105 مجلس تعزیه و 150 مجلس روضهخوانی در تهران برقرار بود،در این گزارش میخوانیم: «در این اوقات که ایام عاشورا و هنگام تعزیهداری جناب ابا عبد الله الحسین علیه الاف التعیه و الثناء میباشد،عموم خلق دار الخلافه تهران از وضیع و شریف جمیعا در تکایا و مساجد و مجالس مشغول تعزیهداری و روضهخوانی و حصول دعاگویی به جهت ذات اقدس اعلیحضرت پادشاهی میباشند و تا امروز که پنجم عاشورا است صد و پنج مجلس تعزیه و صد و پنجاه مجلس روضهخوانی میشود و تا عاشورا همین قدرها بر مجالس تعزیهداری و روضهخوانی افزوده خواهد شد و کل اهل شهر از تجار و کسبه و غیره دست از کسب و کار خود کشیده و دکاکین را بسته،مشغول تعزیهداری و بستن تکایا و فراهم آوردن اسباب مجالس تعزیهداری میباشند».
24 در گزارش وقایع محرم سال 1286 قمری نیز آمده است: «پس از آنکه اسب دوانی به اتمام رسید موکب فیروزی کوکب[ناصر الدین شاه]مراجعیت به شهر و عمارات سلطانی فرمودند و دهه عاشورا را مشغول عزاداری خامس آل عبا علیه التحیه و الثناء گشته و هر روزه بعد از روضه مخصوصی که در حضور مبارک خوانده میشد،تشریففرمای تکیه دولت گشته و در کمال خلوص نیت و صدق عقیدت،به استماع ذکر مصیبت و تعزیهداری میپرداختند."