خلاصة:
آیت الله العظمی بروجردی (رحمه الله) در بروجرد، اصفهان و نجف اشرف از محضر علمای بزرگ زمان خود، فقه، اصول و فلسفه آموخت و به درجه اجتهاد رسید. پس از مهاجرت ایشان به شهر قم در ماه صفر سال 1364 قمری به مدت شانزده سال مرجعیت و رهبری شیعیان را بر عهده داشت. ایشان با اشراف کامل بر کتاب ها و منابع فقهی اهل سنت می کوشید زمینه را برای وحدت بین شیعه و سنی و تقریب مذاهب اسلامی فراهم کند. آیت الله بروجردی (رحمه الله) هیچ گاه به آرا و نظرات فقهای اهل سنت به دید منفی نمی نگریست و تلاش می کرد با دستیابی به دلایل آنان، موضوع را ریشه یابی کند. ایشان که شیفته وحدت میان مذاهب بود، سامان دادن به این امر را از وظایف اصلی دانشمندان شیعه می دانست و از هر کوششی در این زمینه پشتیبانی می کرد. در این راستا نامه نگاری هایی نیز با برخی علمای الازهر و نیز مقامات وقت عربستان سعودی داشت. این نوشتار، ضمن بیان سیر اندیشه های تقریبی آیت الله العظمی بروجردی (رحمه الله) و اقدامات عملی ایشان در زمینه تقریب مذاهب اسلامی، متن برخی نامه های ردوبدل شده بین ایشان و بزرگان اهل سنت و نیز نظر برخی از علمای شیعه درباره اندیشه های تقریبی ایشان را بازگو کرده است.
لقد تناوب آیة الله العظمی البروجردی علی حضور دروس الفقه والأصول والفلسفة وتمکن من الوصول إلی درجة الإجتهاد علی ید جملة من کبار علماء زمانه آنذاک، وتنقل فی أخذ دروسه بین کل من بروجرد وأصفهان والنجف الأشرف. هذا وتسلم زمام المرجعیة طیلة ستة عشر عاما بعد هجرته إلی مدینة قم فی شهر صفر سنة 1364 ه. ق. تمیز آیة الله البروجردی بإطلاعه الواسع والمفصل علی کتب ومصادر أهل السنة الفقهیة، وکان دائبا فی سعیه إلی تحقیق الوحدة بین الشیعة والسنة مضافا إلی التقریب بین المذاهب الإسلامیة أجمع. فلم یکن لیعرض صفحا عن آراء أهل السنة ومبانیهم الفقهیة علی الإطلاق، بل کان یسعی دائما أن یعالج الموضوع ویصل للنتیجة المبتغاة من عین أدلتهم هم.
لقد کان من التائقین لتحقیق الوحدة بین المذاهب، فکان یری أن هذه المسألة من أهم الوظائف التی یجب علی العالم الشیعی السعی إلی تحقیقها، کما کان یؤید کل المحاولات والمساعی التی تساعد فی هذا الصدد ویدعمها. وخیر شاهد علی ذلک المکاتبات الکثیرة التی کانت تجری بینه وبین علماء الأزهر وعدة من الشخصیات المرموقة فی السعودیة.
ترکز هذه المقالة علی المنهج التقریبی الذی کان یسیر به آیة الله العظمی البروجردی وما کان یحققه من خطوات ومساعی عملیة فی هذا المجال، کما تم نقل متن العدید من الرسائل التی کان یتبادلها مع کبار علماء أهل السنة، مضافا إلی التعرض لرأی جملة من علماء الشیعة فی حدیثهم عن منهجه التقریبی هذا.
Aayatullah-al-Uzma Brojardi (a.r) learned Fiqh (Islamic Jurisprudence), Usool (Principles of Islamic Jurisprudence) and Philosophy near the great scholars of his times in Brojard, Ishfahan and the holy city of Najaf, and reached the degree of Ijtehad (the degree of discretion in Islamic Jurisprudence). After his migration to the city of Qom in the month of Safar, 1364 A.H, he has served the Shias Marjaeyyat (The Discretionary Authority in Islamic Jurisprudence) and leadership for sixteen years.
He, having full expertise on the books and jurisprudential sources of Ahlesunnah, always struggled to lay foundations for Shia-Sunni unity and mutual Islamic religious understanding. Aayatullah Brojardi (a.r) never took negative attitude against the views and considerations of Ahlesunnah jurists and always tried to evaluate the matter by considering their proofs. As he was charmed of unity between religions, he believed in that bringing it into existence is the real duty of Shia scholars while he used to support every effort made in this relation. He also had several postal relations with various scholars of Al-Azhar University and Saudi Arabics then officials.
This writing has divulged the context of various letters, exchanged between him and the elders of Ahlesunnah while explaining Aayatullah Brojardis (a.r) unitive thoughts and his practical measures, as well as the views of various Shia scholars regarding his unifying thoughts.