خلاصة:
هدف این پژوهش تعیین میزان آسیبپذیری ایستگاههای مترو در برابر تهدیدات شیمیایی تروریستی است. این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی، و بر مبنای ماهیت و روش توصیفی ـ تحلیلی است که با استفاده از مطالعات کتابخانهای، استانداردهای جهانی و پرسشنامه، ابتدا به شناسایی شاخصهای موثر بر آسیبپذیری و سپس تعیین شدت تاثیرات آنها بر ایستگاههای نیمه شمالی خط یک متروی تهران میپردازد. روایی پرسشنامه طراحیشده را خبرگان تایید کردند و برای تایید محتوایی آن از شیوههای CVR و CVI استفاده شد. برای تحلیل دادهها از فرایند تحلیل شبکهای (ANP) و نرمافزار Super Decision بهعنوان ابزار پردازش بهمنظور رتبهبندی ایستگاهها و شاخصها استفاده شد. نتایج بیانگر این است که ایستگاه امام خمینی (ره) با وزن 0964/0 در رتبه اول و ایستگاه قیطریه با وزن 039/0 در رتبه آخر از نظر روشهای شناختی و رویارویی با آسیبپذیری قرار دارد. همچنین از بین 11 شاخص مورد تایید، شاخص "تدوین و ارائه کتابچههای راهنما" اولین رتبه را به خود اختصاص داده است. در کنار رتبهبندی ایستگاهها این روش به مدیران کمک میکند تا اثر شاخصها را بر تک تک ایستگاهها بررسی، و شاخصهای کم اهمیت را در هر ایستگاه شناسایی، و آنها را تقویت کنند تا به کارایی یکسانی در ایستگاهها دست پیدا کنند. همچنین طبق رتبهبندی انجامشده، معیار «عملکرد انسانی» نقشی واضح بهمنظورکاهش میزان آسیبپذیری ایستگاهها دارد. این معیار شامل آموزش، فرهنگسازی، رشد و یادگیری کارکنان و مسافران است و این امر نیازمند روشهای خاص خود است.
This research is intended to assess the vulnerability of the subway stations in case of terrorist chemical threats. This is an applied study following a descriptive - analytical method. Relying on library studies, international standards and questionnaire, the researchers identified the effective indicators of vulnerability first, and then sought the effect of these factors on the northern stations of Tehran Metro Line 1. The reliability of the researcher made questioner was confirmed by experts, and the content validity was approved by CVR and CVI techniques. Data analysis was carried on by network analysis process (NAP), one of the most powerful techniques in decision making, as well as Super Decision Software were employed as the processing tools for ranking the stations and indicators. The results indicated that the Imam Khomeini station (weight: 0.0964) occupied the first rank, and Gheitariyeh station (weight: 0.039) was at the last rank in terms of detection techniques and reacting to vulnerability. Moreover, the indicator of “compiling and distributing manual” was at the first rank among the 11 approved indicators. This station rankings method helps managers investigate the effect of indicators on each station, identify minor indicators in them, and reinforce them to achieve uniform performance. Additionally, according to this ranking, the criterion of human performance plays a clear role in reducing the vulnerability of stations. This criterion includes training, culture, development and learning by the employees and travelers. It requires its own special methods.
ملخص الجهاز:
اين پژوهش بر اساس هدف ، کاربردي، و بر مبناي ماهيت و روش توصيفي ـ تحليلي است که با استفاده از مطالعات کتابخانه اي، استانداردهاي جهاني و پرسشنامه ، ابتدا به شناسايي شاخصهاي مؤثر بر آسيب پذيري و سپس تعيين شدت تأثيرات آنها بر ايستگاه هاي نيمه شمالي خط يک متروي تهران ميپردازد.
تاکنون در اين زمينه مطالعات مختلفي صورت گرفته که به برخي از مهمترين و مرتبط ترين آنها اشاره ميشود: فرزين بيک در مقاله اي با عنوان تبيين نقش مؤلفه هاي طراحي شهري در طراحي ايستگاه هاي مترو با تأکيد بر پدافند غير عامل به شناسايي مؤلفه هاي طراحي شهري و ابعاد کيفي بخشهاي متداول ايستگاه مترو پرداخته است ؛ سپس ارتباط اين مؤلفه ها را با الزامات پدافند غير عامل در طراحي ايستگاه هاي مترو تدوين ميکند.
کاهش آسيب پذيري ناشي از اين تهديدها در ايستگاه هاي مترو همانند هر فضاي عمومي ديگري در سايه اقدامات پدافند غير عامل امکانپذير است (جلالي فراهاني، .
Fujita, Takafumi براي تحليل داده ها، از فرايند تحليل شبکه اي (ANP) استفاده شد که يکي از روشهاي قدرتمند در تصميم گيري است و نرم افزار Super Decision به عنوان ابزار پردازش به منظور رتبه بندي ايستگاه ها و شاخصها مورد استفاده قرار گرفته است .
باتوجه به رتبه بندي شاخصهاي مورد نظر با بررسي کلي مشخص ميشود که معيار "عملکرد انساني" نقشي واضح به منظور کاهش ميزان آسيب پذيري ايستگاه ها دارد.
در هيچ يک از پژوهشهاي پيشين به بررسي ميزان آسيب پذيري ايستگاه هاي نيمه شمالي خط يک متروي تهران در برابر تهديدات شيميايي تروريستي، رتبه بندي آنها و ارائه راهکارهاي کاهش آنها پرداخته نشده است ؛ از اين رو اين پژوهش کوششي است در جهت پر کردن خلأهاي موجود در پژوهشهاي پيشين .