Abstract:
این تحقیق با هدف بررسی اثرات پروژه های انتقال آب سرشاخه های کارون در ایجاد یا تشدید کانون های گردوغبارخوزستان با بهره گیری از فناوری های GIS & RS به رشته تحریر درآمد. بدین منظور ابتدا پارامترهای روزانه ی اقلیمی شامل(دما، بارش، دید افقی، رطوبت نسبی و باد) و دبی برای 9 ایستگاه سینوپتیک و 9 ایستگاه هیدرومتری در یک دوره ی 30 ساله جمع آوری گردید. همچنین از داده ها و تصاویر ماهواره ای جهت بررسی وضعیت پوشش گیاهی، رطوبت خاک، ذرات گردو غبار در منطقه مورد مطالعه بهره گرفته شد. با توجه به روند گاز دی اکسیدکربن طی سال های 1985 تا 2015 ، دوره های مورد مطالعه به دو دوره ی قبل از گرمایش جهانی(1985-1995) و بعد از گرمایش جهانی(1996-2015) تقسیم بندی گردید. سپس با استفاده از روش های آماری و سنجش از دور اقدام به بررسی دوره های مذکور پرداخته شد. نتایج حاصل از بررسی دبی رودخانه کارون نشان داد که آورد کارون در دوره ی آماری دوم نسبت به دوره ی اول 171 مترمکعب در ثانیه کاهش یافته است. گردوغبار محلی طی دوره ی دوم نسبت به دوره اول افزایش یافته اما شاخص پوشش گیاهی(NDVI) با کاهش 13/0 مواجه بوده است. وسعت و میزان رطوبت خاک در شرق حوضه روندی صعودی داشته است که نقش سدسازی در این تغییرات موثر بوده است؛ اما در غرب حوضه کارون (اطراف تالاب شادگان) این روند با کاهش مواجه بوده است، درنتیجه با عبور جریان باد از غرب حوضه، بدلیل کاهش رطوبت خاک و چسبندگی خاک، ذرات ریز از سطح زمین جدا شده و موجب بروز حداکثر گردوغبار در خوزستان و حوضه کارون شده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عدم مدیریت درست منابع آب، سدسازی و اجرای طرح های انتقال آب در سرشاخه های کارون موجب کاهش دبی و رطوبت خاک در غرب حوضه و در نتیجه گسترش کانون ریزگردها در استان خوزستان شده که این امر می تواند اثرات زیست محیطی و مخاطرات انسانی از جمله ابتلا به انواع امراض تنفسی و ریوی و همچنین کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و در نتیجه کاهش امنیت غذایی را در پی داشته باشد.
Machine summary:
عوامل مختلفی از جمله : تغییر اقلیم و خشک سالی های پی در پی ، کاهش پوشش گیاهی ، فعالیت های انسانی از جمله سدسازی و طرح های انتقال آب در ایجاد و یا تشدید پدیده ی گرد و غبار مؤثرند به گونه ای که رخداد این پدیده در سال های اخیر افزایش چشم گیری داشته است و به دلیل مسائلی که برای انسان ها ایجاد می کند مورد توجه ویژه ی محققان قرار گرفته است .
) شکل ٥: روزهای همراه با گرد و غبار محلی و فرامحلی برای دوره ی آماری (١٩٨٥-١٩٩٥) و (١٩٩٦-٢٠١٥) با توجه به نقشه گردوغبار در دوره ی آماری اول (شکل ٦ الف ) حداکثر مقدار آن در بلند مدت به میزان ٣/٣ کیلوگرم در متر مربع بوده است که مساحت و مناطق کمتری درگیر این پدیده بوده اند؛ اما در دوره ی دوم (شکل ٦ ب) علاوه بر افزایش شدت ، وسعت پراکنش ریزگردها نیز بیشتر شده است به صورتی که حداکثر مقدار ریزگردها در این دوره به بیش از ٤ کیلوگرم در متر مربع رسیده است .
درکل می توان نتیجه گرفت که عمده تغییرات مربوط به کاهش دبی و رطوبت خاک و همچنین افزایش ریزگردها در حوضه کارون ، به عدم مدیریت درست منابع آب ، سدسازی و اجرای طرح های انتقال آب در این حوضه ارتباط دارد و پدیده ی تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی نقش کمتری در این تغییرات داشته است .
٣٨ Monitoring of dust storm and estimation of aerosol concentration in the Middle East using remotely sensed images.