Abstract:
جرم «سبالنبی » از جرایم حدی بوده که در حقوق جزای اسلامی مطرح است. برخی بر این باورند که در مجازات سابالنبی میان عمل ارتکابی بزهکار و مجازاتی که در شرع تعیین شده است، (مثلا میان سخن توهینآمیز با مجازات اعدام) تناسبی وجود ندارد. اصل تناسب جرم و مجازات، هرچند اصل مسلمی در همه نظامهای کیفری است، اما مفهوم آن کاملا نسبی و متفاوت است؛ هرچند این نسبیبودن بهمعنای درستبودن همه معیارها نیست و این سوالی مبنایی است. معیار اصل تناسب جرم و مجازات با نظام ارزشی نظام سیاسی کشورها گره خورده است، لذا ما با بررسی ماهیت جرم سبالنبی در نظام ارزشی اسلام، در پی سنجش تناسب بین رفتار مجرمانه و مجازات هستیم؛ برایناساس با بررسی میزان شدت رفتار مجرمانه در جرم سبالنبی براساس نظام ارزشی اسلام، تناسب جرم و مجازات ثابت میشود و نیز مشخص میشود که شرایط اثباتی و احکام ویژه جرایم حدی، از بروز ابزارگرایی کیفری و بیعدالتی قضایی جلوگیری خواهد کرد.
The insulting the Prophet (PBUH) is one of the crimes in Islamic criminal
law. Some believe that in the punishment of insulting the Prophet
(PBUH) there is no correlation between the act of the offender and the
punishment prescribed in the Shari'a (for example, between insulting
speech and execution).
The principle of proportionality of crime and punishment, although it is
an inalienable principle in all penal systems, but its meaning is
completely relative and different. However, it does not mean that all
criteria are correct, and this is a fundamental question. The criterion of
the principle of proportionality of crime and punishment is tied to the
value system of the politico- legal systems. So, by examining the nature
of the crime of insulting the Prophet (PBUH) in the Islamic value system,
we seek to measure the proportion between criminal behavior and
punishment. According to the value system of Islam, the proportionality
of crime and punishment is studied by examining the severity of criminal
behavior. It is also studied that the probative conditions and special
sentences of certain crimes will prevent the emergence of criminal
instrumentalism and judicial injustice.
Machine summary:
اما برای بررسی بروندینی تناسب بین جرم و مجازاتِ مشخصی در نظام حقوقی اسلام، یا حتی هر نظام حقوقی دیگری که از بیرون قرار است نظام کیفری آن تحلیل شود، توجه کامل به هنجارها و ارزشهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی جامعه هدف از اهمیت بالایی برخوردار است و نمیتوان صرفاً با پیشفرضهای بیرونی و نادیدهگرفتن ارزشهای آن جامعه، بهنقد و بررسی جرائم و قواعد حاکم بر آن پرداخت؛ ازاینرو توجهداشتن به اهمیت عمل مجرمانه در اسلام، در درک بهتر تناسب آن با مجازات مقرر، ضروری است و کمک شایانی خواهد کرد.
نظام حقوقی اسلام نیز از این قاعده مستثنی نیست و مانند سایر نظامهای حقوقی، در مواردی که هنجارها مهم و حفظ آنها ضروری باشد، قوانین و مقررات و در نتیجه مجازات نقض آن نیز شدیدتر است؛ بنابراین توجهداشتن به اهمیت عمل مجرمانه در اسلام، در درک بهتر تناسب آن با مجازات مقرر، ضروری است و کمک شایانی خواهد کرد؛ ازاینرو برای بررسی تناسب میان جرم و مجازات در یک نظام حقوقی، توجه کامل به هنجارها و ارزشهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی جامعه موردنظر نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و نمیتوان با پیشفرضهای ناصحیح و نادیدهگرفتن ارزشهای یک جامعه، به نقد و بررسی نظامها و قواعد حاکم بر آن جامعه پرداخت.
مجازات در اسلام به تعزیرات، حدود، قصاص و دیه تقسیم میشود که در همۀ این موارد تناسب میان جرم و مجازات رعایت شده است؛ ازاینرو در نظام کیفری اسلام دو نوع مجازات برای ناقضین ناهنجاریهای جامعۀ اسلامی وجود دارد: الف) مجازات سبک: گاهی جرائمی در شرایط عادی جامعه رخ میدهد که حاکی از میشود، سختتر و شدیدتر است.