Abstract:
زمینه و هدف: پژوهش حاضر پیرامون جایگاه عرفان در ادبیات منظوم دفاع مقدّس انجام گرفته است. هدف اصلی پژوهش، پاسخ دادن به این پرسش است که، در ادبیات منظوم دفاع مقدّس از اصطلاحات و تعالیم عرفانی استفاده شده است یا خیر؛ در صورت استفاده، نحوۀ استعمال شاعران از اصطلاحات عارفانه چگونه بوده است؟
روش مطالعه: این پژوهش از نوع نظری است، با تکیه بر تحلیل کیفی محتوا. روش گردآوری دادهها کتابخانهای است که بر پایۀ مطالعۀ کتابها و مقالههای مرتبط به موضوع، با استفاده از شیوۀ یادداشتبرداری، دادههای موردنیاز را بدقّت از منابع، استخراج و ارزیابی کرده است.
یافتهها: از میان اشعار بررسیشده، آنهایی که دارای رویکرد عارفانه بودهاند، استخراج گردید و براساس آن، مشخّص شد که شاعران دفاع مقدّس اغلب در شعر خود از تعالیم و اصطلاحات عرفانی بهره بردهاند، همچنین شاعران به عرفان عملی و نظری توجّه داشته و موضعگیری متفاوتی در برخورد با عرفان اتخاذ کردهاند.
نتیجهگیری: آنچه رهاورد این پژوهش است، قطعیت پیوند بین عرفان و مفاهیم آن با ادبیات دفاع مقدّس (شعر) است و نیز، این نکته که تنوّع دیدگاه و تنوّع استعمال در ارتباط با عرفان، توام با شدّت و ضعف، در اشعار شاعران مشاهده شده است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: The present study has been conducted on the place of mysticism in the literature of sacred defense poetry. The main purpose of this study is to answer the question of whether mystical terms and teachings have been used in the literature of the sacred defense system or not; If so, how did poets use mystical terms?
METHODOLOGY: This research is of theoretical type, relying on qualitative content analysis. The research method is a library method based on the study of books and articles related to the subject, which has carefully extracted and evaluated the required data from sources using the method of taking notes.
FINDINGS: Among the studied poems, those that had a mystical approach were extracted, and based on this, it was determined that the poets of the Holy Defense often used mystical teachings and terms in their poetry, and it was also determined that the poets were mystics. Practically and theoretically, they have also taken different positions in dealing with mysticism.
CONCLUSION: What is the result of this research is the certainty of the connection between mysticism and its concepts with the literature of sacred defense (poetry) and also the fact that the diversity of views and diversity of usage in relation to mysticism, combined with intensity and weakness, in the poems of observation poets Has been
Machine summary:
جايگاه عرفان در ادبيات منظوم دفاع مقدّس حکيمه قطبي نژاد١، منوچهر اکبري ٢، عليرضا حاجيان نژاد 2 ١- گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه تهران پرديس بين المللي کيش ، کيش ، ايران .
يافته ها: از ميان اشعار بررسيشده ، آنهايي که داراي رويکرد عارفانه بوده اند، استخراج گرديد و براساس آن ، مشخّص شد که شاعران دفاع مقدّس اغلب در شعر خود از تعاليم و اصطلاحات عرفاني بهره برده اند، همچنين شاعران به عرفان عملي و نظري توجّه داشته و موضع گيري متفاوتي در برخورد با عرفان اتخاذ کرده اند.
ضرورت و سابقۀ پژوهش پيرامون ادبيات منظوم دفاع مقدّس (شعر جنگ )، پژوهشهاي زيادي صورت گرفته و نيز پيرامون ادبيات عرفاني و يا عرفان ، بطور خاص ؛ امّا تحقيقات مشابه موضوع اين مقاله که در پيوند با عرفان و ادبيات منظوم دفاع مقدّس شکل گرفته است ، از قرار زيرند: در وهلۀ اول به کتاب «حماسه و عرفان » اثر آيت الله جوادي آملي برميخوريم .
چند مقالۀ مرتبط با موضوع اين مقاله نيز يافت شد: «مضامين عرفاني در شعر دفاع مقدّس » عنوان مقاله اي است که در اولين شمارة نشريۀ ادبيات پايداري در سال ١٣٨٨، به چاپ رسيده است .
بحث و بررسي بررسي جايگاه عرفان در شعر دفاع مقدّس در اين مقاله ، از سه منظر صورت گرفته است ؛ اشعاري که داراي مفاهيم ، اصطلاحات و انديشه هاي عرفاني هستند، با ديدي نقادانه -به نحوة کاربرد اين مفاهيم و اصطلاحات از ديدگاه هرشاعر- ارزيابي گشته اند.