Abstract:
در اکثر نظامهای حقوقی دنیا، تنظیم وصیتنامه مستلزم رعایت پارهای تشریفات است. این تشریفات که بهطور سنتی ناظر به وصیتنامههای کاغذی است، سبب پیدایش وصیتنامههای رسمی، خودنوشت و سرّی در حقوق ایران و وصیتنامههای رسمی، خودنوشت و محضری در حقوق امریکا شده است. پرسش مهمی که با پیشرفت فناوری و گسترش ارتباطات الکترونیکی مطرح میشود، این است که اگر موصی بخواهد در فضای الکترونیکی وصیتنامهای تنظیم کند، تشریفات سنتی چه جایگاهی در آن خواهد داشت؟ به دیگر بیان، آیا در تنظیم وصیت الکترونیکی از تشریفات سنتی تبعیت میشود یا از آن عدول میگردد؟ در این مقاله، با روش کتابخانهای، پاسخ این پرسش ارائه میشود. در این راستا، ضمن مرور تشریفات سنتی تنظیم وصیتنامه، این فرضیه اثبات میگردد که در حقوق ایران، تنظیم وصیتنامۀ الکترونیکی تابع تشریفات سنتی است؛ تشریفاتی که به دلیل برخی کمبودها در عرصۀ تقنین، مانع از تنظیم الکترونیکی وصیتنامههای رسمی و سرّی شده است. اما در حقوق امریکا مسئله، اختلافی است: از یک سو، پروندههای مشهور کاسترو و هورتون در رویۀ قضایی و قانون متحدالشکل وصایای الکترونیکی، دلالت بر تبعیت وصایای الکترونیکی از تشریفات سنتی دارند و از سوی دیگر، قانون وصایای نوادا پس از عدول از تشریفات سنتی، تشریفات جدیدی را برای تنظیم وصیت الکترونیکی وضع نموده است.
In most legal systems of the world, the execution of a will requires the observance of certain requirements. These requirements, which traditionally deal with paper wills, have given rise to formal, holographic, and secret wills in Iranian law, and to formal, holographic, and notarized wills in American law. An important question that arises with the advancement of technology and the development of electronic communications is: if the testator wants to execute a will in the electronic space, what place will these traditional requirements have in it? In other words, are traditional requirements followed in executing an electronic will or not? In this article, an attempt is made to provide an answer to this question through the library method. In this regard, while reviewing the traditional requirements of executing a will, the hypothesis is proved that in Iranian law, traditional requirements are followed in electronic will-making; requirements that, due to some shortcomings in the field of legislation, have prevented the electronic execution of formal and secret wills. In American law, however, there is a disagreement: on the one hand, the famous Castro and Horton cases in judicial proceedings and the Uniform Electronic Wills Act imply that electronic wills follow traditional requirements. On the other hand, the Nevada Statute, after deviation from traditional requirements, has introduced new requirements for executing electronic wills.
Machine summary:
به منظور تطبيق قانون اوهايو با وصيت خاوير، دادگاه در استدلال هاي خود به صراحت اعلام کرد که هرچند وصيت نامۀ الکترونيکي خاوير نيز نوشته اي است که از جانب موصي امضا شده ( In re Estate of ٤١٧-٤١٦ :٢٠١٤ ,Javier Castro) و از سوي دو شاهد داراي صلاحيت در حضور موصي گواهي و امضا گرديده (٤١٨-٤١٧ :٢٠١٤ ,In re Estate of Javier Castro)، ولي فاقد يکي از تشريفات سنتي يعني شرط تصديق (Attestation Clause) است (٣٥١ :٢٠١٩ ,Hall).
در اين راستا، دادگاه با استناد به مقررة پيش گفته اعلام کرد که عدم رعايت تشريفات سنتي تصديق ، خللي به اعتبار وصيت وارد نميکند؛ زيرا ذينفعان وصيت با دلايل آشکار و قانع کننده اي ثابت کرده اند که موصي سند الکترونيکي را امضا کرده و قصد داشته است اين سند، وصيت نامه او محسوب شود (٤١٢ :٢٠١٤ ,In re Estate of Javier Castro).
در اين راستا، دادگاه اعلام داشت که عليرغم عدم رعايت تشريفات سنتي، يادداشت هورتون ميتواند بر اساس نظريۀ اشتباه بيضرر ( Harmless Error Doctrine) در ايالت ميشيگان ، يک وصيت نامۀ الکترونيکي معتبر تلقي شود ( In re Estate of ٢١٠ :٢٠١٨ ,Horton).
بر اساس نظريۀ پيش گفته ، اگر با دلايل متقاعدکننده اثبات شود که سند تنظيم شده مقصود واقعي موصي بوده است ، دادگاه اين اختيار را دارد که از ضمانت اجراي تشريفات سنتي چشم پوشي کرده ، وصيت را معتبر تلقي کند ( ,Dukeminier &Sitkoff ١٧٤ :٢٠١٧).
قانون متحدالشکل وصاياي الکترونيکي (Uniform Electronic Wills Act) کميسيون يکسان سازي حقوق (Uniform Law Commission) در سال ٢٠١٩ تصميم گرفت قانون متحدالشکلي در زمينۀ وصيت الکترونيکي تنظيم نمايد.