Abstract:
در هر دو دیانت زردشتی و اسلام، خانواده گروهی اجتماعی به حساب میآمد و همین امر اقتضا میکرد مقامی آن را هدایت کند. این مسئولیت به پدر/شوهر محول شده بود و وی بهعنوان سالار یا سرپرست خانواده محسوب میشد. بررسی مسئلۀ فوق در دو دین زردشتی و اسلام نشان میدهد که وجوه مشترک چشمگیری بین دو دیانت یادشده در این زمینه وجود دارد. بر این اساس، مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی سالاری یا سرپرستی در دین زردشتی و اسلام است. نتایج حاصله از پژوهش نهتنها به تبیین و تحلیل موضوع سالاری یا سرپرستی در هرکدام از این دو دین خواهد انجامید، بلکه وجوه اشتراک و افتراق دو دین را نیز در این زمینه روشن خواهد کرد.
Family in both Zoroastrianism and Islam is a foundation of social life thus considering a position for guiding family became necessary; this responsibility was entrusted to the father or the husband and he was the master or guardian of the family. An examination of this issue in Zoroastrianism and Islam revealed many similarities between these two religions. Accordingly, the current study mainly aims to address a comparative study of salarih (guardianship) in Zoroastrianism and Islam. The research findings analyze the issue of salarih (guardianship) in each religion and identifies similarities and differences of this issue in these two religions as well
Machine summary:
در فقه شافعي نيز در نبود پدر، قائل به ولايت جد پدري ، برادر، پسر برادر، و عموي دختر هستند (شيخ طوسي ، ١٤٠٧)؛ اما فقهاي اماميه تنها ولايت را براي پدر و جد پدري قائل هستند و در نبود آن ها، اختيار دختر به دست خود وي مي باشد؛ ولي شايسته است که دختر در نبود آن ها، تحت ولايت برادر ازدواج کند.
اما بنا بر نظر حقوقي ديگر، اگر پدرخوانده پادشاه پسر و برادر شريک در ارث نداشته باشد، در اين صورت سالاري به پسرخوانده مي رسد: مردک نوشته است که پسرخوانده بر خانوادة پدرخواندة خود قيم نمي شود، مگر اينکه تنها فرزند خانواده باشد يا اينکه پدرخوانده اش او را به سالاري منصوب کرده باشد.
به گونه اي که وقتي پدر خانواده فوت کند، بعد از وي در صورت حضور جد پدري ، سرپرستي فرزندان صغير به وي محول مي شود؛٢٣ اما اگر جد پدري نباشد، پدر خانواده مي تواند شخصي را به عنوان وصي تعيين کند (محقق حلي ، ١٣٤٧).
زماني هم که پدر وصي تعيين نکرده باشد، حاکم شرع موظف است شخصي را به عنوان قيم اين فرزندان صغير منصوب کند (محقق حلي ، ١٣٤٧).
انتصاب سالارگمارده يا وصي در دين زردشتي و اسلام در صورت نبود برادر شريک در ارث ، فرزند مذکر، سالار طبيعي يا قهري يا فرزندخوانده ، شخصي واجد شرايط از اقوام پدري مي بايست مسئوليت سالاري خانواده را تقبل کند ( اشوهيشتان ، ١٣٧٧)؛ چون برادر شريک در ارث نزديک ترين خويشاوند متوفي است ، در تصدي سالاري اولويت دارد (يريلد، ٢٠٠٣).
Barrasi-e feqhi-e Hoquq-e ḵhanevada (Legal Study of Family Law), Tehran: Islamic Science Publishing Center [in Persian].