Abstract:
محمدامین رسولزاده از مهمترین روشنفکرانِ قفقاز بود که با انتشار روزنامه تکامل تحولات اوایل دوره مشروطیتِ ایران را مورد توجه قرار داد. هدف از این پژوهش بررسی چرایی و چگونگی دیدگاه رسولزاده و نشریه تکامل نسبت به تحولات اوایل دوره مشروطیت ایران است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که شکلگیری جریانات متأثر از سوسیالیسم در قفقاز و تأسیس فرقههای همت و اجتماعیون عامیون نقش مهمی در توجه رسولزاده و همقطاران وی در نشریه تکامل به تحولات دوره مشروطیت ایران داشت. رسولزاده و نشریه مزبور مهمترین مسائل و موانعِ مشروطهخواهان و مجاهدان را از منظرِ گفتمانِ مبتنی بر سوسیالیسم و با رویکردی انتقادی مورد بحث و بررسی قرار دادند و در سازماندهی و جهتگیری اجتماعیون عامیون در ایران، طرفداران مشروطه و مطبوعات وابسته به آنان نقش برجستهای ایفا کردند. روش پژوهش در این نوشتار، توصیفی- تحلیلی با تکیه بر متن اصلیِ نشریه تکامل و اسنادِ دست اول است و به تحقیقات و ترجمه هایی که به موضوع محمدامین رسولزاده امعان نظر داشته اند عطف توجه شده است.
Mohammad Amin Rasulzadeh was one of the most important intellectuals in the Caucasus who published the Takamol newspaper to analyze and study early changes of constitutional era. The purpose of this research is to investigate how Rasulzadeh and Takamol newspaper viewed the developments of the early Iranian Constitutional period and why. The results of this research show that the formation of currents influenced by socialism in the Caucasus and the establishment of parties of Hemmat and Ijtimaiyun-e Amiyun played an important role in developing how Rasulzadeh and his colleagues in Takamol newspaper viewed the events surrounding the Iranian Constitutional period. Rasulzadeh and his newspaper critically investigated the most important issues and hurdles facing the constitutional defenders with a socialist discourse. Furthermore, constitutional supporters and their newspaper played an important role in organizing and aligning Ijtimaiyun-e Amiyun in Iran. The method of research in this article is descriptive and analytical and is based on Takamol newspaper and main documents. In addition, research articles and books and translated books focusing on Mohammad Amin Rasulzadeh have been used.
Machine summary:
يافته هاي پژوهش نشان ميدهد که شکل گيري جريانات متأثر از سوسياليسم در قفقاز و تأسيس فرقه هاي همت و اجتماعيون عاميون نقش مهمي در توجه رسول زاده و همقطاران وي در نشريه تکامل به تحولات دوره مشروطيت ايران داشت .
تکامل ارگان حزب اجتماعيون عاميون وابسته به سوسيال دموکراتهاي روسيه بود که پس از توقف نشريه همت با رويکرد خاص خود و با مديريت و همکاري رسول زاده به بررسي و تحليل انقلاب مشروطه ايران و تحولات مربوط به آن ميپرداخت .
در همين راستا، پرسش اصلي پژوهش اين است که چرا رسول زاده تحولات آغازين انقلاب مشروطيت را مورد توجه قرار داد؟ و مهم ترين محورهاي رويکرد رسول زاده و روزنامه تکامل نسبت به تحولات دوره مشروطيت ايران کدامند؟ و سرانجام چه تأثيري بر تحولات دوره مشروطيت ايران داشتند؟ يافته هاي پژوهش نشان ميدهد که جريان غالب سوسياليسم و تحولات بعد از انقلاب ١٩٠٥ روسيه و نيز ارتباط مشروطه خواهان ايراني با فعالان ايراني مقيم باکو در حزب اجتماعيون عاميون نقش مهمي در توجه رسول زاده و تکامل به تحولات مشروطه ايران داشت .
رسول زاده و همفکران وي در تکامل مهمترين مسائل اوايل دوره مشروطيت ايران ، مانند دفاع از مجلس ملي، حمايت از مجاهدان و انتقاد از استبداد و دخالتهاي خارجي را با محوريت نشريه سوسياليستيِ تکامل مورد بحث و بررسي قرار ميدادند و تأثير زيادي در شکل گيري و جهت گيري فرقه ها و جريانات سوسياليستيِ مشروطه خواه در ايران داشتند.