Abstract:
یکی از مباحث مهم در علم اصول که در مباحث اصولی دیگر دخیل است، بحث مراتب حکم شرعی است که بین نظر آخوند خراسانی و امام خمینی و اصولیون دیگر اختلاف وجود دارد بدین منظور هدف این پژوهش بررسی نظر مرحوم آخوند خراسانی در مراتب حکم و نقد آن با توجه به دیدگاه امام خمینی بوده و در این پژوهش از روش اجتهادی (بررسی کتب) استفاده شده است و یافتهها حاکی از این است که آخوند خراسانی مراتب حکم را چهار مرتبه اقتضاء، انشاء، فعلیت و تنجز میداند ولی امام خمینی کلا مراتب حکم را قبول ندارند بلکه قائل به خطابات قانونی هست؛ ولی مراتب حکم را بر اساس مبنای مشهور دو مرتبه انشاء و فعلیت میدانند و مرحله اقتضاء را جزء مبادی و ملاکات حکم (مصالح و مفاسد) بیان میکنند و تنجز را از احکام عقل بعد از تمامیت حکم میدانند.
Machine summary:
نقد مراتب حکم از منظر مرحوم آخوند خراسانی براساس دیدگاه امام خمینی(ره) حسین اکبریان 1 حسین حاجی زاده 2 چكیده یکی از مباحث مهم در علم اصول که در مباحث اصولی دیگر دخیل است، بحث مراتب حکم شرعی است که بین نظر آخوند خراسانی و امام خمینی و اصولیون دیگر اختلاف وجود دارد بدین منظور هدف این پژوهش بررسی نظر مرحوم آخوند خراسانی در مراتب حکم و نقد آن با توجه به دیدگاه امام خمینی بوده و در این پژوهش از روش اجتهادی (بررسی کتب) استفاده شده است و یافتهها حاکی از این است که آخوند خراسانی مراتب حکم را چهار مرتبه اقتضاء، انشاء، فعلیت و تنجز میداند ولی امام خمینی کلاً مراتب حکم را قبول ندارند بلکه قائل به خطابات قانونی هست؛ ولی مراتب حکم را بر اساس مبنای مشهور دو مرتبه انشاء و فعلیت میدانند و مرحله اقتضاء را جزء مبادی و ملاکات حکم (مصالح و مفاسد) بیان میکنند و تنجز را از احکام عقل بعد از تمامیت حکم می دانند.
این دسته از علما مراتب حکم را برای خود چنین تصور میکنند که اولین مرتبه حکم، مرتبه جعل و انشاء به صورت قضیه حقیقیه می باشد یعنی مصلحتی در این حکم و قانون وجود داشته شارع آن را جعل و ایجاد نموده است و فعلاً کاری به خارج و تحقق ندارد.