Abstract:
مثبتاندیشی آسیبپذیری روانی افراد را کاهش میدهد. هدف این پژوهش ساخت پرسشنامه «مثبتاندیشی» براساس منابع اسلامی است. روش این پژوهش ترکیبی از «کیفی» و «کمّی» بوده است. بدینروی ابتدا آیات و روایات مرتبط با «مثبتاندیشی» از متون روانشناختی و منابع دینی جمعآوری و تحلیل شد و سازه «مثبتاندیشی اسلامی» تدوین گردید. سپس روایی محتوایی سازه مزبور توسط متخصصان علوم اسلامی و روانشناسی تایید شد. در ادامه، گویههای پرسشنامه اولیه طراحی و توسط کارشناسان به تایید رسید. پرسشنامه اولیه و پرسشنامه «مثبتاندیشی» خدایاریفرد و غباریبناب (1393) در دانشگاهها و حوزههای علمیة قم، تهران و کاشان توزیع شد. 250 پرسشنامه قابل قبول جمعآوری شد و دادهها با روش همبستگی و ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تاییدی، تحلیل گردید. پرسشنامه نهایی شامل دو مولفه «شناخت و آگاهی» و «تفسیر مثبت» با 36 گویه تایید گردید. پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ 87/0 و روش دونیمه کردن 77/0 بهدست آمد. ضرایب برازش تحلیل عاملی تاییدی نیز قابل قبول بود. این پرسشنامه بستر مناسبی برای سنجش مثبتاندیشی اسلامی فراهم کرده است.
Positive thinking reduces people's psychological vulnerability. The purpose of this research is to create a positive thinking scale based on Islamic sources. The research method is qualitative- quantitative. Verses and narrations on positive thinking were collected from psychological texts and religious sources, and their analysis resulted in the development of the construct of "Islamic positive thinking". Then, the content validity of the construct was confirmed by experts in Islamic sciences and psychology and the initial scale items were designed and approved by experts. The initial scale and the Khodayarifard and Ghobaribonab’s positive thinking scale (2013) were distributed in Qom, Tehran and Kashan universities and seminary schools. 250 acceptable scales were collected and the data were analyzed using correlation, Cronbach's alpha coefficient and confirmatory factor analysis. The final 36-item scale including two components of "knowledge and awareness" and "positive interpretation" was approved. The reliability of the scale obtained through Cronbach's alpha and split-half methods was 0.87 and 0.77 respectively. The fit coefficients of the confirmatory factor analysis were also acceptable. This scale is thus useful for measuring Islamic positive thinking.
Machine summary:
«مثبتانديشي» رويکرد شناختي مثبت و فرايندمداري است که ريشه در سلامت روح و روان و جسم و پاکي سرشت و تأثيرات محيطي دارد و در ضمن داشتن شناخت و آگاهي کافي و با توجه به واقعبيني، به تفسير مثبت از خود، ديگران، خدا (مافوق) و کل جهان هستي (طبيعت) و آثار آنان در گذشته، حال و انتظارات مثبت از آينده، در جايي که استحقاق و شرايط مثبتانگاري وجود دارد، پرداخته و به نتيجهبخش بودن اميد خود نسبت به حصول آينده مثبت، اطمينان دارد و با رفتاري همسو با اين نگرش، سبب بروز نتايج مثبت و موفقيتها و رسيدن به بهترينها در ابعاد زيستي، رواني، اجتماعي و معنوي در دنيا و آخرت خواهد شد (جعفري و هراتيان، 1397).
اين تحقيقات که به صورت کمّي يا کيفي هستند، به تعريف و يا همبستگي مثبتانديشي با يک متغير ديگر پرداختهاند و فقط خداياريفرد و همكاران (1393) و صباغ کرماني و موسوينسب (1398) به ساخت پرسشنامه «مثبتانديشي ايرانيان» همت گماردهاند؛ ولي مؤلفههاي تعريف و پرسشنامه جزو مؤلفههاي بهدستآمده در تحقيق جعفري (1395) که کاملاً مستخرج از منابع اسلامي و جامعتر است، نبوده و علاوه بر آن، تحقيق ايشان براي جامعه آماري دانشجويان در رده سني 20 تا 29 در يک دانشگاه است، نه ردههاي سني متفاوت و يا اقشار گوناگون.