چکیده:
مسئلة اصلی این پژوهش یافتن شباهت ها و تفاوتهای تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در دو روایت متفاوت از ماجرای کین خواهی بهمن بوده است . بر این اساس، نویسنده با بررسی مولفه های جامعه شناختی - معنایی که تئو ونلیوون در الگوی پیشنهادی خود ارائه داده و انطباق آنها با برشهای داستانی موردنظر از شاهنامه و بهمن نامه ، کوشیده است به زمینة ایدئولوژیک ورای دو متن دست یابد و تفاوت تاثیرگذاری آنها را نشان دهد. حاصل پژوهش نشان می دهد که برخی از شاخه های دو شیوة اصلی حذف و اظهار در هر دو متن تا حدودی به چشم می خورند و پیوسته نمایی ، گسسته نمایی ، نامبری و طبقه بندی نیز از شگردهایی هستند که به همراه زیرمجموعه های خود برای بازنمایی کارگزاران استفاده شدهاند. تحلیل دو متن به وضوح نشان می دهد که بهمن در شاهنامه در پی کسب مشروعیت برای هدف خویش است ؛ درحالی که در بهمن نامه ، اقتدار و فردیت کامل دارد و نیازی به بهرهگیری از شگردهای اقناعی و تاییدطلبانه نیست ؛ به همین دلیل ، شیوههای تصویرسازی کارگزاران در شاهنامه بیشتر از بهمن نامه به کار رفته و در استفاده از آنها تعمد بیشتری دخیل بوده است
خلاصه ماشینی:
شیوههای تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در داستان بهمن از شاهنامه و بهمن نامه (بر اساس مؤلفه های جامعه شناختی - معنایی در تحلیل گفتمان) ∗ لیلا حق پرست دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران دریافت : ٩٠/٧/١٨ پذیرش : ٩٠/٩/٩ چکیده مسئلة اصلی این پژوهش یافتن شباهت ها و تفاوتهای تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در دو روایت متفاوت از ماجرای کین خواهی بهمن بوده است .
بر این اساس، نویسنده با بررسی مؤلفه های جامعه شناختی - معنایی که تئو ونلیوون در الگوی پیشنهادی خود ارائه داده و انطباق آنها با برشهای داستانی موردنظر از شاهنامه و بهمن نامه ، کوشیده است به زمینة ایدئولوژیک ورای دو متن دست یابد و تفاوت تأثیرگذاری آنها را نشان دهد.
راویان داستان چه استراتژیهایی بر ذهن و زبان شخصیت های داستانی خود نهادهاند تا آنها را در افادة مقصود یاری کند؟ طبق فرضیة این نوشتار، به دلیل زمینه های اجتماعی متفاوتی که در تولید گفتمان دو متن مؤثر بودهاند، انتظار می رود شگردهای کارگزاران در آنها نیز متفاوت با یکدیگر به تصویر کشیده شده باشند و وجود یا عدمنیاز به اقناع ایدئولوژیک از سوی تولیدکنندگان گفتمان، سطوح ذهنی مخاطبان را به صورتهای دوگانه ای تحت تأثیر قرار داده باشد.
آنچه نباید پیش از بررسی شگردهای بازنمایی کارگزاران از خاطر برد، تحلیل زمینه های اجتماعی اطراف متن شاهنامه و بهمن نامه است ؛ بنابراین در ادامه ، ابتدا ویژگی اوضاع تاریخی و اجتماعی این دو دوره و تأثیر متفاوت هریک بر تولید این متون را مورد بررسی قرار می دهیم و پس از آن، با درج گزیدة نمودار ونلیوون و جدول گزاره (بیت )های مندرج در پیرفت های انتخابی ، به تحلیل آنها بر مبنای چارچوب فکری و الگوی ونلیوون خواهیم پرداخت .