چکیده:
مقالة حاضر، نحوة تغییر خط پهلوی به خط عربی را پس از ورود اسـلام بـه ایـران و تغییر خط عربی را در سایر کشورهای آسیایی به خط لاتـین در قـرن گذشـته شـرح می دهد و نظرات موافق و مخالفی را که در برابر ایدة تغییر خـط فارسـی ، از حـروف عربی به حروف لاتین مطرح شده برمی شمارد. نویسنده تقویت نظرات موافق تغییر خط را که با ظهـور شـیوههـای نـوین ارتبـاطی (همچون سرویس پیام کوتاه، وبلاگنویسی ، چت رومها و ...) و مشکلات کاربرد خط فارسی در محیط های مجازی رخ داده، تهدیدی جدی برای ادامة حیات خـط فارسـی تلقی می کند. وی در ادامة مقاله برخی اقدامات مسئولان، نهادها و بویژه صدا و سیما را هموارکنندة راه این تهدید می داند و پیشنهادهایی برای رفع آن و دفاع از خـط هزارسـالة فارسـی مطرح می کند.
خلاصه ماشینی:
علاوه بـر افزوده شدن چهـار حـرف گ، چ، پ، ژ کـه بـه آن اشـاره شـد، در مـواردی صـورت نوشتاری مأخوذ از عربی به صورت نوشتاری نشاندهندة تلفظ در زبـان فارسـی تبـدیل شده است (مثل تبدیل اسحق به اسحاق)، گاهی تای گرد به تای دراز تبدیل شده اسـت (مثل تبدیل اداة به ادات و قضاة به قضات) و در برخی کلمـات، همـزه بـه «ی » تبـدیل شده است (مثل تبدیل فوائد به فواید ١)؛ اما همة این تغییـرات در حـدی نبـودهانـد کـه تفاوت بنیادینی میان خط فارسی و خط عربی ایجاد کنند و همـواره خـصوصیات ثابـت زیر در این خط حفظ شده است : نوشته شدن از راست به چپ ، منعکس نشدن مصوتهای a،e ، و o ی غیرپایانی در نوشتار، چند لختی بودن صورت نوشتاری کلمـات بـه دلیـل وجـود حـروف منفـصل ، گونه های متعدد نوشتاری یک حرف در بافت های آغازی و میانی و پایانی هـر لخـت از واژه، وجود حروف غیرملفوظ مانند واو معدوله و های بیان حرکـت در کلمـاتی چـون خویش و خانه ، وجود نشانه های نوشتاری متعدد برای یـک آوا کـه بیـشتر نتیجـة ورود کلمات عربی به زبان فارسی با دگرگونی تلفظ ولی حفظ صـورت نوشـتاری آنهاسـت ، چندآوایی بودن بعضی از حروف که نتیجة عواملی چون غایب بودن واج V در دسـتگاه آوایی عربی و مطابقت نداشتن دستگاه سه زوجی مصوتهـای عربـی بـا مـصوتهـای شش گانة فارسی است ، سرهم نویسی و جدانویسی نه چندان قاعدهمنـد اجـزای کلمـات مرکب که البته امروزه می توان تا حـدودی بـرای آن قواعـدی در نظـر گرفـت ، رعایـت نشدن فاصله میان حروف کلمه هایی که از حروف متصل تشکیل شدهاند، فراوانی دندانه و نقطه کـه عامـل عمـدة تـصحیف و تحریـف متـون کهـن شـده اسـت ، بـاقی مانـدن صورتهای نوشتاری مختص عربی در کلمات و عبارات دارای الـف و لام تعریـف یـا الف مقصوره یا تای گرد، مثل ابوالهول، کبری، هدایة المتعلمین (سمیعی ، ١٣٧٩: ١٨٨).