چکیده:
مقاله حاضر، پژوهشی در باب طبقهبندی و مطالعه سفالهای بدست آمده از حفریات علمی کورگانهای جعفرآباد میباشد. کورگانها از جمله تدفینهایی هستند که در ایران ناشناخته ماندهاند و کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. با تحقیق و تفحص بر روی سفالهای به دست آمده از این قبور، میتوان گوشهای از فرهنگ و تفکر، باورها، اعتقادات و نحوه زندگی روزمره مردمان و اقوام مرتبط با آنها را روشن ساخت. هنر سفالگری به دلیل فراوانی و عمومیت و مردمی بودن آن، در هرمنطقه ویژگیهای اقلیمی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری کسانی را نشان میدهد که در آن منطقه میزیستهاند. فرمها و اشکال، رنگها، نقوش، تزئینات، تکنیک ساخت، شیوه پخت و ... که بر روی این ظروف سفالی ایجاد شده، دربرگیرنده مفاهیمی بسیار با ارزش از شرایط مختلف زندگی اقوام متعلق به آنها و زبان گویایی است که پس از هزاران سال ما را با شیوهی تفکر و قدرت تخیل سازندگان آن آشنا میسازد. دادههای سفالی کورگانهای جعفرآباد، هرچند که تعداد انگشتشماری از کورگانهای جعفرآباد مورد کاوش قرار گرفته، شیوه زندگی کوچروی را نشان میدهد. هدف اصلی این پژوهش، معرفی فرهنگ کورگان، گونهشناسی سفالها وگاهنگاری نسبی آنها بر طبق مجموعه سفالهای به دست آمده ازکورگانهای جعفرآباد است که از فراوانترین دادههای این قبور و یکی از مهمترین شواهد و مدارک باستانشناسی است.
خلاصه ماشینی:
روش ساخت سفال هاي مورد مطالعه در اين مقاله به دو روش دست ساز و چرخ ساز (دور کند و دور تند) بوده و از لحاظ نقش نيز به صورت کنده کاري، داغدار، افزوده ، خطي و صيقلي مورد تزئين قرار گرفته است .
به طور کلي تمامي ظروف سفالي سالمي که از کاوش آبان ماه سال ١٣٨٩ (فصل اول کاوش ) از مجموع ٨ کورگان جعفرآباد به دست آمده اند و سفال هاي مورد مطالعه اين تحقيق را در بر مي گيرند؛ شامل ٤٠ ظرف سالم در ٨ گونه ي کاسه (٨ عدد، ٤ نوع ، ٢٠ درصد)، ديگ و ديگچه ( ١١ عدد، ١ نوع ديگ و چهار نوع ديگچه ، ٢٧ درصد)، آبخوري يا مشربه ( ٩ عدد، ٦ نوع ، ٢٢ درصد)، ظروف مينياتوري ( ٤ عدد، ٤ نوع ، ١٠ درصد)، کوزه ( ٢ عدد، ٢ نوع ، ٥ درصد)، ديس (٢ عدد، ٢ نوع ، ٥ درصد)، خمره ( ٣ عدد، ٣ نوع ، ٨ درصد) و پي - سوز ( ١ عدد، ٣ درصد) ميباشند (نمودار ٢).
نقوش داغداري که براي تزئين اين سفالينه ها (سالم و قطعه سفال ) به کار رفته شامل : خطوط عمودي، خطوط افقي، خطوط مورب ، خطوط زيگزاگ ، خطوط مواج و هاشورهاي لوزي شکل هستند که در قسمت هاي مختلف ظرف ، اعم از بدنه ، لبه ، داخل ظروفي همچون کاسه ايجاد شده است و ١٤% نقوش سفال هاي کورگان هاي جعفرآباد را تشکيل ميدهد.
٢ :(٢) ٣١ ,The Iron Age Architecture at Hasanlu: Essay, Expedition ,١٩٨٩, ـــــــــــ Edwards, Michael, 1983, Excavations in Azarbaijan (North-Western Iran), Haftavan, Period VI, BAR International Series 182.