چکیده:
شناخت میزان اعتبار کتابی که مشتمل بر اخبار معصومان(ع) است، تاثیر مستقیمی در توجه به روایات آن دارد. محمد بن همام اسکافی، از بزرگان محدثان شیعه است. وی عالمی قابل اعتماد بود. کتاب التمحیص منسوب به اوست. این کتاب تا پیش از علامه مجلسی(ره) شناخته شده نبود، اما در سند آغازین آن نام ابن همام به چشم می خورد. برخی هم این کتاب را به ابن شعبه حرانی نسبت داده اند. آیا التمحیص کتابی معتبر است؟ نوشتار حاضر می خواهد، شناسنامه ای تحلیلی از التمحیص ارائه کرده و زمینه را برای اعتبارسنجی آن فراهم کند. این مقاله دربردارنده نویافته هایی درباره ابن همام اسکافی و کتابش است. یافته های جدید در مباحثی چون انتساب کتاب به مولف، جایگاه مولف و کاربردی بودن روایات التمحیص قابل پی گیری است.
Knowledge of the authenticity of the book which includes hadiths of the Infallible Imams، peace be upon them، has a direct impact on their importance. Mohamed Bin Hammam Askafi، the great Shia hadith scholar is a trustworthy scholar. al-Tamhis has been attributed to him. This book was not known before Allama Majlisi، but in the earliest document the name Ibn Hammam is seen. Some have attributed it to Ibn Shuba Harrani. Whether it is authentic or not? The author of the present paper tries to make an analytic introduction of al-Tamhis and pave the way for its authentication. He also comes up with some newfound data about Mohamed Bin Hammam Askafi and his book. New findings consist of topics such as attribution of the book to the author، status of the author and applicability of narratives of al-Tamhis.
خلاصه ماشینی:
"مؤلف التمحیص شخصیتی است که با سه نفر از نواب خاص حضرت حجت علیه السلام رابطه داشته و از آنها روایت نقل کرده<FootNote No="289" Text=" ر.
"/> بر این اساس، معنعن آوردن روایات توسط شخصیتی مثل ابنهمام که مورد اعتماد بزرگان شیعه است، تفاوت چندانی با ذکر الفاظی چون «حدثنا» ندارد؛ مخصوصا وقتی در اولین سند، به روش تحمل سماع تصریح شده و در مابقی روایات حذف شده، معلوم میشود که نویسنده، آن را به جهت تلخیص نیاورده است.
روایات کتاب التمحیص اخلاقی است و در نگاه اولیه به جز روایت اول، مابقی مرسل است؛ اما الفاظ و مفاهیم آن منفرد نیست و با مراجعه به کتابهای متقدم، مثل: قربالاسناد حمیری (متوفای حدود 270ق) و محاسن برقی (م274 یا280ق) و کتب همعصر، مثل: کافی کلینی (م328ق)، خصال، امالی، عللالشرائع و فضائلالشیعه صدوق (م381ق)، میتوان بیش از نیمی از روایات آن را مسند کرد<FootNote No="315" Text=" مثلا حدیث چهارم التمحیص اینگونه آمده است: «عن إسحاق بن عمار قال: قال أبوعبدالله: ما کان و لا یکون و لیس بکائن مؤمن إلا و له جار یؤذیه و لو أن مؤمنا فی جزیرة من جزائرالبحرلابتعث الله من یؤذیه.
برای بیشتر روایات کتاب التمحیص میتوان شواهدی از کتابهای حدیثی آورد و یا عینش را در آن کتابها یافت؛<FootNote No="330" Text=" التمحیص دارای 171 روایت است که 47 حدیث در کافی، هفت حدیث در امالی صدوق، هشت حدیث در خصال شیخ صدوق، نه روایت در المومن حسین بن سعید اهوازی، پنج روایت در امالی طوسی، هشت روایت در محاسن برقی، نه روایت در اعلام الدین طبرسی، 46 حدیث در مشکاةالانوار و هشت حدیث در مسکن الفواد شهید ثانی نیز آمده است."