چکیده:
قانون زرین اخلاق از مهم ترین قوانین کلی اخلاقی است. این قانون صورت بندی های گوناگونی دارد که یکی از رایج ترین آنها چنین است: «آنچه برای خود می پسندی، برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود نمی پسندی، برای دیگران نیز نپسند». قانون زرین در بیشتر ادیان و ازجمله در ادیان ابراهیمی مورد توجه است. در اسلام نیز روایات فراوانی با مضمون قانون زرین وجود دارد؛ اما در قرآن کریم این قانون با همین قالب بیان نشده و تنها آیات متعددی از قرآن مبتنی بر قانون زرین یا مشیر به آن است. بررسی این آیات در قرآن کریم و تطبیق آنها با بیان قانون زرین به ویژه در یهودیت و مسیحیت حاوی نکاتی است که در این مقاله بررسی می گردد.
The golden rule of ethics has various formations and one of the most common ones says: «whatever you like for yourself like it for others too and whatever you do not like for yourself do not like it for others، too.» The golden rule has been discussed in most of the religions including Abrahamic Religions. There are numerous narrations with the concept of golden rule but in the Holy Quran، it has not been stated in this way; however، there are various verses in the Quran being based on the golden rule or referring to it. Study of these verses in the Holy Quran includes some points being discussed in the present paper.
خلاصه ماشینی:
(گنسلر، 1390: 239) در توضیح این قانون بهتر است بدانیم هرگاه بهطور مطلق از «قانون زرین» سخن گفته میشود، منظور اشاره به همین جمله است؛ اما گاه نیز بخش سلبی آن از بخش مثبت آن تفکیک میگردد و از آن به «قاعدة نقرهای» یا «قانون سیمین» 1 یاد میشود که در اینصورت مراد از قانون زرین، تنها وجه مثبت این اصل خواهد بود؛ یعنی اینکه: «آنچه برای خود میپسندی، برای دیگران هم بپسند.
(زمر / 29) این آیه نیز ـ البته با وضوحی کمتر ـ میتواند با قانون زرین مرتبط دانسته شود؛ زیرا میتوان گفت همانگونه که انسانها در دورة رواج بردهداری، در میان خود نمیپسندیدند که یک برده مملوک چند نفر باشد و مالکیت هر نفر بر یک برده را ترجیح میدادند، دربارة خداوند نیز نباید شرک را بپسندند؛ زیرا فرد مشرک مانند همان کسی است که مملوک چند نفر باشد؛ اما انسان موحد مانند کسی است که یک صاحب اختیار بیشتر ندارد و از همو فرمان میگیرد.
طبق این اصل، انسان باید با دیگران چنان رفتار کند که انتظار دارد آنها با او رفتار کنند؛ بنابراین اصالت آن است که انسان چه میخواهد و پسند و ناپسند او چیست تا سپس توقع و انتظار او نسبت به رفتار این آیة شریفه در بیان نهی از سب بتها است و عموم تفاسیر نیز آن را اینگونه تفسیر کردهاند؛ اما برخی مترجمان (مانند مرحوم فیضالاسلام) مراد از «الذین یدعون من دون الله» را خود بتپرستان دانستهاند که در این صورت باز هم میتوان گفت این آیه با قانون زرین ارتباط دارد.