چکیده:
مقالة حاضر به بررسی بیتی از هفت پیکر نظامی می پردازد و برای اثبات فرضـیة مـورد نظـر، سـیر تاریخی خنیاگری را از ایران و بین النهرین باستان ، بررسـی و ارتبـاط آن را بـا آیـین مهـر و دیـن زردشت ، تحلیل و ارزیابی می کند. نگارندگان کوشیده اند نمودهایی از این رامشـگران را در ادبیـات ایران پس از اسلام بررسی کنند و به اثبات برسانند که واژة «مهربان » در دوره ای از ایران باستان به نوازندگان و آوازخوان های آیینی اطلاق می شده و در برخی از آثار ادبیات فارسی نمود یافتـه اسـت . همچنین ننشان داده ایم که مهربانان ، خنیاگران مرتبط با آیین مهر بوده اند که پیش از گوسـان هـا ظهور کرده اند. اینان به همراه گوسان ها انتقال دهندة داستان ها، حماسه ها، سنت ها و فرهنگ ملـی ایران از دوران باستان به دورة اسلامی به شمار می آیند. واژة «نوایین » نیز که بـه اشـتباه در همـة متون فارسی با صفت مرکب «نوآیین » خلط شده ، در اصل به عنوان واژه ای مستقل ، صفت نسبی از «نوا» است و باید به «دارای نوا» معنی شود.
This article، through studying the evolution of minstrelsy from Iran and ancient Mesopotamia، and its relation to Mitraism and Zoroastrianism، focuses on the role of minstrels in post-Islamic Persian literature، and proves that in ancient Iran، the word “Mehrbān” was used to address religious singers. It will be also demonstrated that Mehrbānān were related to Mitraism and appeared before Gosāns، and accompanied them to join Iranian stories، epics، traditions and culture to Islamic tradition and culture. In addition، the word “Navā’een” which has wrongly been confused with “Noā’een”، is connected to “navā” and means a person who has the capacity to sing، i.e. a singer or a minstrel.
خلاصه ماشینی:
"جالب این اسـت که در منظومة ویس و رامین ، به غیر از صفت «نـوایین »، دو صـفت دیگـر بـرای گوسـان آمده است که در هر دو، مفهومی از «نغمه و آواز و نوا» نهفته است : نشســــته گــــرد رامیــــنش برابــــر بــــه پــــیش رام ، گوســــان نــــواگر (اسعد گرگانی ، ١٣٤٩: ٣٠٠) شهنشــه گفـــت بــا گوســان نــایی زهــــی شایســــتة گوســــان نــــوایی (همان : ٣٠١) با بررسی متون فارسی ، به مثال هایی برخوردیم که صفت نسبی «نوایین » در آنها به کار رفته است ، ولی در همة آنها، به اشتباه به صورت «نوآیین » ثبت شده است .
بـــزن آن نـــوایین (٥) ســـرود بگــــو بــــا حریفــــان بــــه آواز رود (حافظ ، ١٣٦٩: ٥٥٤) در پایان گفتنی است ، با توجه به هر سه بیت ویس و رامین که واژة گوسان در آنها بـا صفت های نواگر، نوایین و نایی به کار رفته است ، دور از ذهن نخواهد بود اگر بگوییم صفت نوایین و صفت های هم معنـی بـا آن ، صـفاتی بـوده انـد کـه عامـة مـردم در آن روزگـار و روزگاران پیش از آن به گوسان ها و مهربانان اطلاق می کرده انـد و نظـامی بـدین طریـق ، صفت نوایین را از لفظ عامه برای واژة مهربان به وام گرفته اسـت ."