چکیده:
یکی از سوالاتی که همواره در بین شاعران و محققان مطرح می شود، چگونگی وزن شعر کودک است . گروهی وزن شعر کودک را عروضی میدانند و گروهی دیگر غیرعروضی. در این مقاله سعی شدهاست با تکیه بر مطالعات و تحقیقات ادیبان و شاعران و نیز تحقیقاتی که دربارة وزن شعر در زبانها و زمانهای مختلف صورت گرفته است ، برای این پرسـش ، پاسـخی درخـور یافتـه شـود. درنهایت به این نتیجه رسیدهایم که برخی از اشعار کودک عروضی، و بعضی غیرعروضی هستند، اما وزن آن دسته از اشعاری که در وزن غیرعروضی جای میگیرند، با الگوهای وزنی مطرحشده از طرف محققان شعر کودک متفاوت است ؛ زیرا آنان ایـن وزن غیرعروضـی را هجـایی مـیداننـد، درحالیکه به باور نویسندگان این پژوهش ، وزن مزبور «تکیه ای- هجایی» است .
خلاصه ماشینی:
بـــــا اینکـــــه چـــــرخم زیبــــا و عــــالی اســــت یــــــــک عیــــــــب دارد چرخــــی خیــــالی اســــت (قاسم نیا و دیگران، ١٣٨٦: ٢) اما همۀ شعرهای کودکانه چنـین نیسـتند و برخـی در هـیچ کـدام از اوزان عروضـی جای نمیگیرند؛ مانند شعر زیر که نمونه ای برای نوع دوم شعر کودک است : مامـــان مـــیگـــه : بـــزرگ شـــدی خــــودت بــــرو تنهــــا بخــــواب بابــــا میگــــه : موقــــع خــــواب خــــودت بخــــون از رو کتــــاب کاشــکی کــه مــن کوچیــک بــودم کوچیـــک تـــر از ســـن حـــالام تــا کــه مامــان خــوابم مــیکــرد قصـــه مـــیگفـــت بـــرام بابـــام (قاسم نیا، ١٣٨١: ٤) نظم کمی این شعر در جدول زیر به تصویر کشیده شدهاست ؛ البتـه در ایـن تقطیـع برای پرهیز از آشفتگی بیشتر هجاهای آخر بلند به حساب آمدهاند: ١ ما مان می گ ب زرگ ش دی ٢ خ دت ب ر تن ها ب خاب ٣ با بام می گ م ق ع خاب ٤ خ دت ب خون از رو ک تاب ٥ کاش کی ک من کو چیک بو دم ٦ کو چیک ت رز س ن حا لام ٧ تا ک ما مان خا بم می کرد ٨ با بام می خون دز رو ک تاب کدام وزن عروضی در این شعر رعایت شدهاست ؟ به نظر میآید باید به دنبـال وزنـی همچون «مفعول فاعلات» در این شعر باشیم (قس .