چکیده:
مثنوی مولانا با توجّه به ساختار تعلیمی آن بستر مناسبی برای بررسی رفتارهای اجتماعی و نشان دادن اوضاع جامعه است. در این مقاله تعدادی از مقالات و کتابهای پیرامون انعکاس اخلاق اجتماعی و جامعه در مثنوی معنوی مورد بررسی اجمالی قرار گرفته است . در ادامه با مطالعة حکایات و متن دفتر دوم مثنوی معنوی برخی رفتارهای اجتماعی و خصلت های جامعه مورد نظر مولانا تشریح گردیده است؛ و دیدگاه مولانا نسبت به نقش انسان در جامعه و رفتارهای اجتماعی آورده شده است.
خلاصه ماشینی:
نقد و بررسی مطالعات قبلی مهدی محبّتی پژوهشگر گروه پژوهشی زبان و ادبیّات فارسی پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی به بررسی تقابل معرفت و معیشت بر اساس قصّهای از مثنوی معنوی پرداخته، می نویسد: «مثنوی معنوی مولانا جلال الدّین محمّد بلخی مشهور به رومی یکی از گشاده ترین دفترهای معرفت انسانی و اسلامی است که از بدو ظهور، جان مشتاقان را از زلال جاری خود سیراب کرده و دست محتاجان وادی نیاز را گرفته و پا به پا برده است تا پلّه پلّه مقامات عرفانی را دریابند و طی کنند و از تبتّل های ساده تا حال فنا را در خویش بیابند .
» ( مولوي ، دفتر دوم ، ابیات 2893- 2903) در نظر مولوی، باید رنج و زحمت تحصیل علوم را برای همان مقصد اعلا که وصول به مقام سعادت و کمال نفسانی است، بر خود هموار کرد و این بار را برای سبک بار شدن بر دوش کشید ؛ نه برای گران سنگی؛ بنابراین علم و تعقّل و اندیشه ، مانند سایر نعمت های الهی ، فی حدّ ذاته نیکوست ، به شرطی که در جهت کمال و سعادت معنوی انسان باشد.