چکیده:
مهم ترین شرط حمایت قانونی از آثار ادبی و هنری، داشتن اصالت است . هنگام بررسی اصالت آثار ادبی و هنری ، باید به تفاوت اصالت با تازگی و کیفیت اثر توجه کرد. پرسش اصلی این پژوهش این است که مفهوم اصالت در آثار ادبی هنری و تمایز آن از مفاهیم مشابه چیست ؟ در این پژوهش ، پس از بررسی مفهوم اصالت ، انواع آن و جدا سازی آن از مفاهیم مشابه ، ضابطه ی اصالت را در حقوق کشورهای دیگر و معاهدات بین المللی (کنوانسیون برن، کنوانسیون رم، موافقت نامه ی تریپس و عهدنامه ی کپی رایت سازمان جهانی مالکیت فکری ) بررسی می کنیم . عدم شناخت دقیق مفهوم اصالت و عدم تمایز میان این مفهوم با تازگی و کیفیت اثر، به صدور آراء ناموجه از سوی برخی محاکم انجامیده است که در این مقاله به یکی از آنها، یعنی شکایت آقای (ش.ط) (نویسندهی کتاب یوسف صدیق ) علیه آقای (ف.س)، نویسنده و کارگردان سریال یوسف پیامبر(ع ) که در سال ١٣٨٧ و به اتهام سرقت ادبی صورت گرفت ، میپردازیم و آن را مورد نقد قرار می دهیم .
خلاصه ماشینی:
جان مایه ی حقوق مالکیت ادبی و هنری ، حمایت از حقوق پدیدآورندهی اثر و ایجاد زمینه ای مطمئن در جهت تشویق هنرمندان و مؤلفان برای خلق آثار بهتر است که در صورت تحقق چنین زمینه ای ، بخش های مختلف جامعه هم با آگاهی از اصالت آثار، از فواید آن بهرمند خواهند شد.
اما نظامهای مبتنی بر اصالت منفعت می گویند، از آثار حمایت می شود تا علم گسترش یابد و گسترش علم به این صورت پدید میآید که اثر نباید کپی باشد و صحبت از شخصیت شخص نیست (حکمت نیا، ١٣٨٧، ص٣١٧).
در بند ١ مادهی یک ، پیش نویس لایحه ی جامع قانون حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری ، شرط اثر محسوب شدن و در پی آن بهرهمندی از حمایت های قانونی ، این است که آفریدهی ادبی و هنری ، اصالت داشته باشد.
بدین معنا که آنچه شرط حمایت محسوب می شود، این است که اثر، مظهر شخصیت پدید آورنده باشد ولی نو بودن آن از نظر نوعی لازم نیست ؛ مثلا، اگر دو نقاش، یکی پس از دیگری از یک منظره تابلوهای مشابهی رسم نمایند، بدون اینکه یکی از دیگری تقلید کند، اثر هر یک ، با توجه به اینکه انعکاسی از شخصیت پدید آورنده است ، اصیل محسوب می شود؛ هرچند که تابلوی دوم، نو نیست (صفایی، ١٣٧٥، ص٧٣).
برخلاف آثار ادبی و هنری که برای حمایت از آنها اصالت به مفهوم گفته شده، کفایت می کند، در آثار مرتبط با مالکیت صنعتی نظیر اختراعات، احراز تازگی اثر به عنوان یک معیار عینی به منظور حمایت از این گونه آثار ضرورت دارد.