چکیده:
از میان 51 کشور اسلامی که اکثریت جمعیت آنان را مسلمانان تشکیل میدهند، 41 کشور در خاطرة تاریخی خود تجربة مستعمرهبودن را دارند. عبور از دوران استعمار میراثی را بر جای گذاشته که گر چه در هر کشور میتواند مشخصههایی مشابه و گاه متفاوت داشته باشد، اما اثر آن بر فرهنگ و ارتباطات این جوامع کم و بیش از مشخصههای مشابه برخوردار بودهاست.
مقاله پس از تبیین مفهوم ”مشکلات اجتماعی“ برای بررسی مشکلات رسانهها در کشور تونس بهعنوان نمونة مورد بررسی به روابط میان دو نهاد ”حاکمیت“ و ”رسانهها“ پرداخته و آن را در سه مقطع دوران استعمار، دوران پس از استعمار و دوران اخیر مشهور به ”بهار عربی“ دنبال کردهاست.
مقاله نشان میدهد که رابطة عمودی و یکطرفة دولتها با رسانههای تونس، آنها را در دوران استعمار به ابزاری برای تحقق اهداف استعماری استعمارگران تبدیل کرده و پس از استقلال نیز با وجود برخوردهای شدید حکومتهای استبدادی، تحکیم همین رابطة عمودی، هیچوقت امکان ایفای نقش در توسعة کشور را به رسانهها ندادهاست.
From among 51 Islamic countries whose majority of population are Muslims, 41 countries have the experience of being a colony in their history. Passing through the colonialization era has left behind a heritage that – although it can have similar and sometimes different characteristics, its effects on culture and communication of these societies more or less have enjoyed similar features. After explaining the concept of “social problems” in order to review the media problem in Tunisia, as the case under study, the paper reviews relationships between the two institutions of “sovereignty” and “media” at three junctures of colonialization era, post-colonialization era and the recent era known as “Arab Spring”. The paper shows that vertical and unilateral relations of governments with Tunisian media, during the colonialization era, have turned them into tools for achievement of colonializataion goals of the colonizers. After gaining independence, with respect to the existence of severe encounters of despotic governments, reinforcement of these vertical relationships never gave the media the chance to play a role in the development of the country
خلاصه ماشینی:
مقاله نشان میدهد که رابطة عمودی و یکطرفة دولتها با رسانههای تونس، آنها را در دوران استعمار به ابزاری برای تحقق اهداف استعماری استعمارگران تبدیل كرده و پس از استقلال نیز با وجود برخوردهای شدید حکومتهای استبدادی، تحکیم همین رابطة عمودی، هیچوقت امکان ایفای نقش در توسعة کشور را به رسانهها ندادهاست.
مشکلات فرهنگی و ارتباطی، استعمار، کشورهای اسلامی، رسانه، تونس مقدمه مسئلة مقالة حاضر همان ماهیت را دارد که در جامعهشناسی با نام "جامعهشناسی مشکلات" (Sociology of problems) از اواخر قرن نوزدهم میلادی خصوصاً در آمریکا مطرح شدهاست (Ritzer, 2007: 4495) فرهنگ لغات جامعهشناسی آکسفورد در تعریف واژة مشکلات اجتماعي، آن را واژهاي عمومي خواندهاست که براي مجموعهاي از وضعيتها و رفتارهاي نابجا که بيانگر بینظمی اجتماعي (social disorganization)هستند، بهکار ميرود و وقوع تغيير از طريق برخي ابزارهاي مهندسي اجتماعي را تضمين ميکند.
(Flood and Frey, 2003: 399) مثلاً هيلدبر آيزنارد در اثر خود با نام جغرافياي استعمارزدايي، به مشکل &amp;quot;جمعيت&amp;quot;، &amp;quot;اقتصاد استعماري&amp;quot;، &amp;quot;تفاوتهاي ناحيهاي&amp;quot; و &amp;quot;استعمار فرهنگي&amp;quot; در کشورهاي مستعمره در چهار بخش آمريکاي لاتين، آفريقا، آسيا و اقيانوس کبير، بهعنوان مشکلات و مسائل حاصل از استعمار اشاره ميکند و همگي را مانع از استقلال واقعي مستعمرات ميداند و رهايي از آنها را در گرو </رجوع شود به تصویر صفحه> يک سياست انقلابي براي تغيير شکل ساختها و مناسبات بهجا مانده از يک گذشته بياعتبار ميداند که هيچ ارزشي ندارد.
اینها همگي حاکي از وقوع تغييرات در حوزة فرهنگ و ارتباطات کشورهاي مذکور است و منتج به مسائل فرهنگی و ارتباطی متنوعی در هر يک از کشورهاي با اکثريت مسلمان شدهاست که در ادامه به بررسی دقیقتر یکی از این کشورها یعنی کشور تونس خواهیم پرداخت.