چکیده:
اصولا توسعه جریانیست چند بعدی، که مستلزم تغییرات اساسی در ساختار اجتماعی و فرهنگی از یک سو و رشد اقتصادی و کاهش فقر و نابرابری اجتماعی از سوی دیگر است. سطح توسعه در کشور ایران یکسان نیست و تفاوتهایی در این زمینه دیده میشود. بنابراین ابعاد گوناگون و پیچیدگی موضوع ضرورت شناخت میزان توسعه و محرومیت را بیان میکند. پژوهش حاضر دارای ماهیت کاربردی– توسعهای و ترکیبی از روشهای تحقیق کتابخانهای و تحلیلی، و با هدف کلی، شناسایی استانهای توانمند و یا دارای محدودیت توسعه یافتگی در شاخصهای اجتماعی- اقتصادی میباشد که برای این هدف 78 متغیر در طیسالهای 1390-1387 مورد استفاده قرار گرفته است. در راستای هدف تحقیق شاخصهای منتخب برای هریک از استانها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Excelدر قالب مدلهای HDI و TOPSIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته که نتایج حاصل از شاخصترکیبی توسعه انسانی تکنیک TOPSIS نشان میدهد میانگین میزان HDI برابر 230/0 و TOPSIS برابر 150/0 درصد که HDI استان تهران با 706/0 درصد و سمنان با 081/0 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان و با استفاده از نتایج مدل TOPSIS با استانهای با میانگین TOPSIS، 355/0، 165/0، 090/0 و 030/0درصد پهنهبندی مناطق محروم و توسعه یافته صورت گرفته که راهگشایی جهت رسیدن به توسعه متوازن و همه جانبه باشد.اصولا توسعه جریانیست چند بعدی ، که مستلزم تغییرات اساسی در ساختار اجتماعی و فرهنگی از یک سو و رشد اقتصادی و کاهش فقر و نابرابری اجتماعی از سوی دیگر است . سطح توسعه در کشور ایران یکسان نیست و تفاوت هایی در این زمینه دیده می شود. بنابراین ابعاد گوناگون و پیچیدگی موضوع ضرورت شناخت میزان توسعه و محرومیت را بیان می کند. پژوهش حاضر دارای ماهیت کاربردی – توسعه ای و ترکیبی از روشهای تحقیق کتابخانه ای و تحلیلی ، و با هدف کلی ، شناسایی استان های توانمند و یا دارای محدودیت توسعه یافتگی در شاخص های اجتماعی - اقتصادی می باشد که برای این هدف ٧٨ متغیر در طی سالهای ١٣٩٠-١٣٨٧ مورد استفاده قرار گرفته است . در راستای هدف تحقیق شاخص های منتخب برای هریک از استان ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Excel در قالب مدل های HDI و TOPSIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته که نتایج حاصل از شاخص ترکیبی توسعه انسانی تکنیک TOPSIS نشان می دهد میانگین میزان HDI برابر ٠.٢٣٠ و TOPSIS برابر ٠.١٥٠ درصد که HDI استان تهران با ٠.٧٠٦ درصد و سمنان با ٠.٠٨١ درصد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان و با استفاده از نتایج مدل TOPSIS با استان های با میانگین TOPSIS، ٠.٣٥٥، ٠.١٦٥، ٠.٠٩٠ و ٠.٠٣٠درصد پهنه بندی مناطق محروم و توسعه یافته صورت گرفته که راهگشایی جهت رسیدن به توسعه متوازن و همه جانبه باشد.
خلاصه ماشینی:
"(filho, 2000: 9) نظر دهمره قلعه نو در رساله کارشناسی ارشد (١٣٧٢) علل توسعه نیافتگی سیستان را مورد بررسی قرار داد که یافته های پژوهش حاکی از این بود برای توسعه مناطق و رسیدن به یک توسعه پایدار و رشد مداوم آن وجود برنامه ریزی های منطقه ای با استفاده از طرح آمایش سرزمین که مستلزم شناسایی استعدادها و امکانات طبیعی و انسانی هر منطقه است .
٣) به دلیل خلاصه تر کردن پژوهش به اختصار نمونة دیگر فعالیت های صورت گرفته در مکان های مختلف توسط افرادی چون ١- عباس شاکری حسین آباد در رساله کارشناسی ارشد (١٣٧٢) نابرابری اقتصادی منطقه ای و رابطه آن با مراحل رشد و توسعه ، ٢- ناصر سارکی (١٣٧٤) به بررسی این موضوع در استان کرمانشاه ، ٣- عیسی ابراهیم زاده (١٣٨٠) درجه توسعه یافتگی نواحی روستایی استان سیستان و بلوچستان ، ٤- کرامت ا...
در این پژوهش در شاخص های اجتماعی - اقتصادی ٢٤ متغیر استفاده گردیده که به شرح نمودار زیر می باشد: ٣-٢- مدل HDI سازمان ملل متحد برنامه ای را تحت عنوان «برنامه عمران ملل متحد» برای درجه بندی ١٣٠ کشور جهان از لحاظ توسعه منابع انسانی بکار برده است .
I = 1Ʃn=xI j i ij n سومین مرحله در این روش اندازه گیری توسعه انسانی است که شاخص مزبور ما به تفاوت عدد یک از متوسط محرومیت خواهد بود، یعنی : ( )i (1 j) HDI = – I با استفاده از الگوی فوق و به کارگیری شاخص های مناسب می توان برای مناطق مختلف کشور با توجه به اهداف مورد نظر تهیه و به تعیین اولویت ها پرداخت (زیاری ، ١٣٨٩: ٨٨)."