چکیده:
خلیج فارس بهدلایل مختلف ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک همواره از جایگاه و اهمیت ویژهای در سیاست جهانی برخوردار بوده است. این منطقه بهتنهایی با داشتن بیش از 60 درصد از ذخایر نفت دنیا و حدود 40 درصد از ذخایر گازی جهان، بهعنوان یک هارتلند اقتصادی دارای جایگاه ویژهای در سیاست خارجی قدرتهای بزرگ جهانی است. یکی از کشورهایی که در سالهای اخیر توجه ویژهای به خلیج فارس داشته است، جمهوری خلق چین است. این کشور جهت تداوم رشد اقتصادی خود که مهمترین ابزار مشروعیتساز حزب کمونیست است، نیاز روزافزونی به نفت خلیج فارس پیدا کرده است و در این میان ایران و عربستان بهعنوان پایههای دیپلماسی نفتی چین در خلیج فارس بهترتیب 9 و 19 درصد از نفت وارداتی چین را تامین میکنند. از اینرو پژوهش حاضر در صدد است تا به تحلیل و بررسی تاثیر حضور چین در خلیج فارس بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بپردازد. پژوهش حاضر با توجه به حضور چین در خلیج فارس، سه سناریوی امنیتی را در مورد امنیت این منطقه فراروی ایران مینهد: «سناریوی امنیت آمریکامحور»، «سناریوی امنیت دستهجمعی» و «سناریوی توازن قدرت» و منافع و معایب هر کدام را توضیح داده و در پایان به این نتیجه میرسد که محتملترین سناریوی پیشروی ایران در مورد امنیت خلیج فارس، توازن قدرت در مقابل آمریکا و متحدین عربیاش از طریق ایجاد تفاهم استراتژیک با چین است.
خلاصه ماشینی:
"در این میان خلیج فارس بهعنوان یک «هارتلند اقتصادی» و نیز بزرگترین حلقهی انرژی جهانی، در آغاز هزارهی سوم مورد توجه ویژهی قدرتهای بزرگ قرار گرفته است (امام جمعهزاده؛ فرجی نصیری، 1386: 7-156)، چرا که این منطقه به تنهایی 62 درصد ذخایر نفتی و 40 درصد ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است (وثوقی، 1386: 231).
بنابراین اگرچه چین بهلحاظ تاریخی، منافع استراتژیک قدیمی در خاورمیانه و خلیج فارس نداشته است، اما از آنجا که امروزه بیشترین میزان نفت وارداتی این کشور از این منطقه تأمین میشود، رابطه با کشورهای این منطقه بهطور روزافزونی برای پکن مهمتر شده است (Luft, 2006).
یکی از مهمترین این اقدامات که در راستای استراتژی «دو واردات و یک صادرات» نیز می باشد، برقراری پیوندهای بیشتر با کشورهای دارنده منابع انرژی خصوصا کشورهای حوزه خلیج فارس است؛ که در این میان عربستان سعودی و ایران بیش از دیگر کشورها توجه چینیها را به خود جلب کردهاند.
از دیدگاه نگارندگان با توجه به رغبت قدرتهای بزگ دیگر نظیر چین و روسیه جهت حضور در منطقه و فرصتها و چالشهایی که ممکن است حضور آنها بههمراه داشته باشد، سه «سناریوی امنیتی» جهت تأمین امنیت خلیج فارس فراروی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد: سناریوی اول: سناریوی «امنیت آمریکامحور»، سناریوی دوم: سناریوی «امنیت دستهجمعی» و سناریوی سوم: سناریوی «توازن قوا» در مقابل آمریکا.
بنابراین ایران باید دیگر قدرتهای منطقهای را در موازنه استراتژیک خلیج فارس وارد کرده و آنها را در مسائل امنیتی منطقه درگیر کند؛ همانکاری که اعراب با آمریکا انجام دادهاند، زیرا درگیری این قدرتها در امنیت منطقه، مساوی است با افزایش منافع استراتژیک آنها در خلیج فارس."