چکیده:
پژوهش در اسباب اختلاف فقها، در فقه اهل سنت سابقه ای دیرینه دارد؛ دانشمندان اهل - سنت از قرون اولیه اسلامی در صدد پاسخ به چرایی اختلاف صحابه و فقیهان ، و ارائه دلیل و توجیه برای آن برآمده اند، اما این مسئله اساسا برای شیعیان که با حضور امامان معصوم (ع ) و روشمند شدن اجتهاد توسط ایشان ، کمتر دچار اختلاف شده بودند، مطرح نبوده است . در میان دلایلی که به عنوان اسباب اختلاف برشمرده اند، به اختلافات ناشی از تفسیر متن دلیل نقلی کمتر توجه شده است . تتبع در فقه مذاهب اسلامی به روش مقارنه ای، این موارد اختلاف را روشن میسازد و اسباب اختلاف فقها در تفسیر متون را به دست میدهد که میتوان به پنج مورد به عنوان اصلیترین اسباب اختلاف فقیهان در تفسیر متن اشاره نمود: ویژگیهای زبانی، دخالت مبانی و جهان بینی، فهم اجتماعی متن ، پذیرش یا عدم پذیرش برخی قواعد فقهی، و جمود بر ظواهر.
Research on the causes of disagreement among Sunni jurists has a long history. Sunni scholars have tried since the early centuries of Islam to address, and provide explanations for, the nature of disagreement between companions and scholars. However, this issue was not so much a cause of disagreement among Shiites, who recognized the Immaculate Imams (Pbut) and their methodology of ijtihad, thus being free from disagreements. From among known causes of disagreement, there has been little discussion over text interpretation based on accounts of the Islamic tradition as a source of disagreement. A comparative study of the jurisprudence of Islamic texts clarifies these differences and identifies the causes of disagreement in text interpretation among jurists. Five factors can be named as the main causes of disagreement in text interpretation among jurists: linguistic features, interference between principles and worldview, social understanding of the text, acceptance or rejection of some legal rules, and fixation on appearances.
خلاصه ماشینی:
"٧. ١٢) چکیده کلیدواژه ها: طرح مسئله از زمان شکل گیری دانش فقه ، بین فقیهان مسلمان در تمام مذاهب ، اختلاف برداشت و استنباط موجود بوده است و هریک نیز استنباط خود را برآمده از منابع شرع دانسته و کوشیدهاند اجتهاد خویش را بر پایه و اساس شریعت و دو منبع اساسی آن ، یعنی قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص ) در ١.
با وجود اینکه قرآن و سنت به عنوان دو منبع اصلی استنباط احکام فقهی و آرای حقوقی ، مورد اتفاق فقیهان است ، چرا این همه اختلاف نه تنها در فروع فقهی ، بلکه در مبانی و قواعد کلی که استنباط فقهی از متن دلیل نقلی براساس آنها انجام می گیرد، در چنین سطح وسیعی در میان فقیهان اسلامی دیده می شود؟ چرا فقهای مذاهب اسلامی از متون شرعی برداشتها و تفاسیر گوناگون ارائه نمودهاند؟ چه چیز موجب این اختلاف دیدگاهها شده است ؟ و چه عواملی بر آن مؤثر بوده است ؟ پیشینه بحث بحث در مورد اسباب اختلاف فقهی و انواع برداشتها و تفاسیر از متون و عوامل مؤثر بر فتوا، امری مهم و ضروری برای اجتهاد است .
شریعت را دارای ظاهر و باطن دانستن و کوشش برای رسیدن به مغز و عمق ظواهر فقه ، میراث متصوفه است که در روش فقهی کسانی چون ابن عربی و غزالی تأثیر داشته و موجب تفاوت استنباط ایشان در تفسیر متون با سایر فقها گردیده است ."