چکیده:
مؤلفۀ شاخص و بنیادین اندیشۀ سیاسی و وجه تمایز آن از سایر شاخه های دانش بشری ، دلالت های هنجاری است . اندیشۀ سیاسی از رهگذر توجه به فضایل مدنی به مثابه حلقۀ رابط دو ساحت نظر و عمل ، در صدد سامان بخشیدن به جامعۀ بشری است . در این نوشـتار ضـمن واکـاوی آثـار مهـم سنایی، عارف بزرگ ایرانی، ابعاد سیاسی اندیشۀ وی مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد. مدعای مقاله این است که علاوه بر دلالت های معرفتی و تبیینی، مـیتـوان از عـدالت ، دوسـتی و مـدارا، بـه عنـوان شاخص ترین دلالت های هنجاری و فضیلت های مدنی در اندیشۀ سنائی نام برد. The fundamental component of political is thought that distinguishes it from other branches of human knowledge it's normative implications. Political thought through civic virtues، as the link between theory and practice، tries to bring order to the human society. In this mystic( and the political capacity)the great Iranian arif ،̂paper we analyze major works of Sanai and potentials of his ideas (thoughts). The article claims that in addition to the epistemological and explanatory implications, justice, friendship, and tolerance are the most significant normative implications and civic virtues in Sanaî’s thought.
خلاصه ماشینی:
"پیامد انسان شناسی خاص سنایی و توجه وی به ضعف های آدمی تأکید بـر مـدارا بـه عنوان فضیلتی است که زمینه ساز یک زندگی مسالمت آمیز برای انسان هاست : بــا همــه خلــق جهــان ، گرچــه از آن بیشـــتر بـــر ره و کـمتــــر بـــه رهنــــد تــو چنــان زی کــه بـمیـــری، بـــرهی نــه چنــان چــون تــو بمیــری، برهنــد 2 براساس همین نگاه احترام آمیز و بلکه مهرورزانه به انسان هاست که سنایی برخود میبالد که هیچ گاه کسی از آزار وی نیازرده است و از وی خشمی نخورده است : هیچ خلق از مـن شـبی غمگـین نخفـت هـیچ کــس روزی ز مـن خشــمی نخــورد 3 تأکید بر مساوات میان انسان ها و نفی تمایزات و دسته بندیهای فکری و قومی با همـۀ پیامـدهای سیاسی و اجتماعی آن ، نکته ای است که به وضوح از بیان سنایی در حدیقه قابل استفاده است : 4 چــه مســلمان چــه گبــر بــر در او چــه کنشــت و چــه صومـــعه بــر او گبــر و ترســـا و نیکـــو و معــــیوب همگـــان طالـبــــند و او مـطـلــــوب مـــرد را چــون هنــر نباشـــد کـــم چــه ز اهــل عــرب چــه ز اهــل عجــم روح بــا عقــل و علــم دانــد زیســت روح را پارســـی و تـــازی چـیــــست 5 نگرش سنایی به مذهب نیز دیدگاه مدارا آمیز وی را نمودار میسازد.
آنچه از این بحث میتوان نتیجه گرفت نخست ، تردید در صحت دیدگاه هایی است کـه بـا استناد به برخی از عناصر و مبادی نظری و معرفتی عرفان ، قائل به نسبت امتناع بین عرفان و سیاست بوده و هرگونه امکان استنتاج و تولید اندیشه سیاسی و مدنی را از اندیشۀ عرفـانی، منتفی و اساسا عرفان و سیاست را وابسته به دو پارادایم و ساحت فکری متعـارض و قیـاس ناپذیر دانسته اند، و دوم ضرورت مطالعۀ دقیق سنت عرفانی با رویکردی نو به منظور سنجش ابعاد و ظرفیت های مدنی آن است ."