چکیده:
تامین امنیت قضائی شهروندان در هر جامعه ای یکی از مهم ترین وظایف دولت است . یکی از مصادیق امنیت قضائی نیز، حق برخورداری از وکیل در کلیة دادرسی ها است ، که در اصل «٣٥» قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و دیگر قوانین ، پیش بینی شده است . گذشته از حمایت های قانونی از این حق ، در بعضی از قوانین موضوعه ، تضییقاتی به چشم می خورد که یا ناشی از ابهامات موجود در قوانین است یا قانونگذار صریحا چنین محدودیت هایی را پیش بینی کرده است . از جملة این محدودیت ها می توان اشاره کرد به رعایت محرمانه بودن در هنگام ملاقات وکیل با متهم در زمان تحقیقات پلیسی ، و عدم امکان ملاقات با وکیل تا یک هفته پس از شروع تحت نظر قرار گرفتن در جرائمی مثل جرائم سازمانیافته و یا جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، سرقت ، مواد مخدر و روانگردان . تضییقاتی از این دست به علت تفسیرپذیری و موسع بودن معنای امنیت و حدود محرمانگی تحقیقات، برداشت های مبهمی دربردارد که در نهایت به حقوق متهم یا شخص تحت نظر لطمه می رساند، لذا بازبینی مقررات موجود واقعیتی اجتنابناپذیر است .
خلاصه ماشینی:
"طبق ( بند «د» ردیف «٣» مادة ١٤) میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی «یکی از حقوق متهم این است که در محاکمه حاضر بشود و شخصا یا به وسیلة وکیل منتخب خود از خویش دفاع کند و درصورتی که وکیل نداشته باشد حق داشتن وکیل به او اطلاع داده شود و در مواردی که مصالح دادگستری اقتضا نماید از طرف دادگاه رأسا برای او وکیلی تعیین بشود که در صورت عجز او از پرداخت حق الوکاله هزینه ای نخواهد داشت ٢».
در قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری (١٣٧٨) مقنن در تبصرة «١» مادة «١٨٦» مقرر نموده بود: «در جرائمی که مجازات آن به حسب قانون ، قصاص نفس ، اعدام ، رجم و حبس ابد می باشد چنانچه متهم شخصا وکیل معرفی ننماید تعیین وکیل تسخیری برای او الزامی است مگر در خصوص جرائم منافی عفت که متهم از حضور یا معرفی وکیل امتناع ورزد».
هرچند بر اساس قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری (١٣٧٨) نیز متهم اعم از آنکه طفل یا نوجوان بود یا خیر می توانست به موجب مادة «١٢٨» قانون مذکور از حق برخورداری از وکیل در مرحلة رسیدگی در دادسرا نیز بهره مند شود اما این حق با استثنائاتی که ذکر نمودیم ، یعنی محرمانه بودن موضوع ، موجب فساد بودن حضور شخصی غیر از متهم و جرائم علیه امنیت کشور مقید گشته بود."