چکیده:
روایتپردازی یکی از عناصر برجستۀ اشعار مهدی اخوان ثالث، شاعر نوپرداز معاصر است. این مقاله براساس نظریۀ زمان در روایت، به بررسی زمان در برجستهترین اشعار روایی اخوان میپردازد. منظور اصلی نظریۀ زمان در روایت بحث زمانبندی روایت است که بر اساس نظریۀ ژرار ژنت در سه محور نظم، سرعت روایت و بسامد شکل میگیرد. نتایج این تحقیق نشان میدهد درنگ (گسترش روایت)، گذشتهنگری، آیندهنگری و بسامد مکرر از مهمترین شگردهای زمانی است که شاعر به آن پرداخته است. گسترش روایت در اشعار اخوان با توصیفات بسیار عینی صورت گرفته است. این امر همسو با هدف شاعر از روایتپردازی است که قصد بالابردن روایت را تا سطح شعر داشته است. از سوی دیگر بهرهگیری از شگردهای مذکور با محتوای روایتها نیز همخوانی دارد. ارائۀ با درنگ در روایتهایی به چشم میخورد که محتوای آنها نشانگر تکرار تاریخ و جبر آن و نومیدی انسان از تغییر آن است. همچنین بسامد مکرر را در روایتهایی با محتوای سوررئالیستی میتوان مشاهده کرد. گاهی نیز شاعر با استفاده از بسامد مکرر نمادپردازی کرده است. بنابراین کارکرد شگردهای زمانی روایت در شعر اخوان متنوع و همسو با ساختار و محتوای آنهاست.
خلاصه ماشینی:
(Genette,1997 :215) در این مقاله براساس نظریۀ زمان در روایت ، به شیوۀ استقرایی به بررسی زمان در برخی از «بهترین اشعار روایی مهدی اخوان ثالث » (محمدی آملی ،١٣٨٠: ٧٤) می پردازیم تا دریابیم وی چه نوع خاصی از زمان مندی را برای روایت هایش برگزیده و میان این شیوه ی خاص از زمان مندی و هدف وی از این روایت ها، چه ارتباط مستقیم و معناداری وجود دارد؟ پیشینۀ تحقیق دربارۀ شعر روایی اخوان تاکنون نقد و بررسی های بسیاری با رویکردهای مختلف نقد ادبی صورت گرفته است .
فرزاد کریمی و دیگران نیز مقالۀ "سبک شناسی روایت در شعر اخوان ثالث " را ارائه داده اند، اما این اشعار روایی تاکنون براساس تقسیم بندی ژنت از مقولۀ زمان بررسی نشده اند.
پرسش این نوشتار این است که شگردهای زمانی در اشعار روایی اخوان ثالث چگونه است ؟ از آن جا که می دانیم راوی برای ارائۀ داستان می تواند در سه حوزه تغییر ایجاد کند (١.
» (اخوان ثالث ،١٣٥٣: ١٩) در این شعر، شاعر حادثه ای خارج از داستان را روایت کرده که برای شخصیت اتفاق افتاده است .
» (اخوان ثالث ،١٣٥٣: ١٣) در این روایت راوی کنش های شخصیت را به صورت گزارش مستقیم ارائه داده است .
(همان: ٩٩-٩٨) در این سروده ، راوی برای توصیف شخصیت های داستانی روایت را با وقفه و درنگ پیش برده است .