چکیده:
خلیج فارس به دلایل مختلف ژئوپلیتیک ، ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک همواره از جایگاه و اهمیت ویژه ی در سیاست جهانی برخوردار بوده است . این منطقه با داشتن بیش از ٦٠ درصد ذخایر نفت دنیا و حدود ٤٠ درصد ذخایر گازی جهان ، به عنوان هارتلند اقتصادی جایگاه ویژه ی در سیاست خارجی قدرت های بزرگ جهانی دارد. یکی از کشورهایی که در سال های اخیر توجه ویژه ی به خلیج فارس کرده ، جمهوری خلق چین است . چین برای تداوم رشد اقتصادی خود به عنوان مهم ترین ابزار مشروعیت ساز حزب کمونیست ، نیاز روزافزونی به نفت خلیج فارس پیدا کرده است . پژوهش حاضر با روش توصیفیـ تحلیلی درصدد است به واکاوی و بررسی تاثیر حضور چین در خلیج فارس بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بپردازد. پرسش بنیادی این پژوهش این است که سناریوهای امنیتی ایران در قبال حضور چین در خلیج فارس کدام اند؟ براساس این پرسش ، درباره امنیت این منطقه سه سناریو فراروی ایران قرار دارد: «سناریوی امنیت آمریکامحور»، «سناریوی امنیت دسته جمعی » و «سناریوی توازن قدرت ». نتایج این تحقیق نشان می دهد که ظاهرا محتمل ترین سناریوی پیش روی ایران در ارتباط با امنیت خلیج فارس ، توازن قدرت در مقابل آمریکا و متحدان عربی این کشور با ایجاد تفاهم استراتژیک با چین است .
خلاصه ماشینی:
بدین منظور جمهوری خلق چین برای تداوم رشد اقتصادی خود که مهم ترین ابزار مشروعیت ساز حزب کمونیست است ، نیاز روزافزونی به نفت خلیج فارس پیدا کرده است و در این میان ایران و عربستان به عنوان پایه های دیپلماسی نفتی چین در خلیج فارس به ترتیب ٩ و ١٩ درصد از نفت وارداتی چین را تأمین می کنند.
در این میان خلیج فارس به عنوان «هارتلند اقتصادی » و نیز بزرگ ترین حلقه انرژی جهانی ، در آغاز هزاره سوم مورد توجه ویژه قدرت های بزرگ قرار گرفته است (امام جمعه زاده و فرجی نصیری ، ١٣٨٦: ٧ـ١٥٦)؛ زیرا این منطقه به تنهایی ٦٢ درصد ذخایر نفتی و ٤٠ درصد ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است (وثوقی ، ١٣٨٦: ٢٣١).
یکی از مهم ترین اقدامات در راستای استراتژی «دو واردات و یک صادرات »، برقراری پیوندهای بیشتر با کشورهای دارنده منابع انرژی به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس است که در این میان عربستان سعودی و ایران بیش از کشورهای دیگر توجه چینی ها را به خود جلب کرده اند.
از دیدگاه نگارنده ، با توجه به رغبت قدرت های بزرگ دیگر مانند چین و روسیه برای حضور در منطقه و فرصت ها و چالش هایی که ممکن است حضور آنها ایجاد کند، سه «سناریوی امنیتی » برای تأمین امنیت خلیج فارس فراروی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد: سناریوی اول ، «امنیت آمریکامحور»؛ سناریوی دوم ، «امنیت دسته جمعی »؛ سناریوی سوم ، «توازن قوا» در مقابل آمریکا.