چکیده:
کتاب الخرائج و الجرائح نوشتة قطبالدین راوندی (م 573) از جمله فقهای بزرگ شیعه، به بیان معجزات پیامبر(ص) و امامان معصوم((ع)) به نحو ایجاز و اختصار پرداخته و از بیان شرح حال آن بزرگواران به ویژه در زمینة مسائل سیاسی و اجتماعی خودداری ورزیده است. به نظر میرسد که توجه به جنبه فضایل و مناقب در زندگی اهلبیت((ع)) از قرن سوم در کتبی نظیر بصائر الدرجات آغاز شده است و برخی از علما مانند قطبالدین راوندی در قرون بعد برای اثبات حقانیت و عصمت اهلبیت((ع)) به بیان گستردة این جنبه پرداختهاند. در نوشتار پیش رو به این پرسش که قطب راوندی چه بخشهایی از سیرة نبوی را در کتاب الخرائج و الجرائح بررسی کرده و روش و رویکرد او در نگارش این کتاب چیست، به صورت تفصیلی پاسخ داده خواهد شد. شناخت جنبههای متمایز سیرهنگاری قطبالدین راوندی با سیرهنگاران قبل و بعد از ایشان هدف اصلی پژوهش حاضر است.
خلاصه ماشینی:
"باید افزود که قبل از راوندی کتابهایی مشتمل بر دلایل نبوت رسولخدا(ص) و بیان معجزات آن حضرت نوشته شده است که از جمله مهمترین آنها میتوان از کتب دلائل النبوة ابونعیم اصفهانی (م 430) و دلائل النبوة بیهقی (م 458) نام برد که کتاب اخیر از مصادر قطب راوندی نیز بوده است.
به دلیل تأثیر پذیری برخی از مکتوبات تاریخی شیعه همچون کشفالغمة از سیرهنگاری قطب راوندی، بررسی ساختار و روش سیرهنگاری و رویکرد تاریخی راوندی در کتاب الخرائج و الجرائح از مسائل مهمی است که در این پژوهش به آنها توجه شده است.
در این باب که شامل 35 صفحه است، 29 خبر نقل شده و در همة این اخبار نشانهها و دلایلی برای اثبات نبوت رسولخدا(ص) ذکر شده است؛ مانند اخبار غیبی پیامبر(ص) از حوادث آینده و اخبار کتب آسمانی دربارة نبوت پیامبر اسلام(ص) و برخی از معجزات آن بزرگوار که با واسطة اشخاص انجام شده است.
نقلیات تاریخی قطبالدین غالبا مرسلاتی است که اسناد آن محذوف و منابع آن مجهول است اما به دلیل وجود کتب متعدد از مورخان پیش از وی در زمینة سیرة نبوی، دستیابی به منابع مورد استفاده او برای محقق کار مشکلی نخواهد بود؛ به ویژه آنکه تعداد قابل توجهی از معجزات منقول در کتاب الخرائج و الجرائح مشهوراتی است که در کتب مختلف و به مناسبتهای گوناگون بیان گردیده است."