چکیده:
از جمله اهداف شعری مهم که در آثار شاعران عرب و فارسی زبان، نمود بیشتری دارد، میتوان به مدح، رثا و نشر فضائل و کرامات امامان معصوم (ع)، بهویژه امام رضا (ع)، اشاره نمود.
منوّر نمودن شعر و ادب به فضائل و مناقب ائمه اطهار(ع)، همواره مورد توجه شاعران بوده است و این امر، بیانگر اعتقاد و احترام به این بزرگواران و حریم ولایت آنان است.
شاعران دوستدار و پیرو اهل بیت (ع)، از شعر، به عنوان ابزاری برای معرفی اسلام نقش رهبری الهی، مقام امامت و ولایت امامان معصوم (ع) و نیز بیان مظلومیت آنها، بهره بردهاند.
نقش ولایت رضوی در آینه شعر و ادب، اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی عصری که شاعران در آن میزیستتند، تاثیرگذار بوده، اما شرط کامل به شمار نیامده، در کنار این عامل، گرایشهای مذهبی و حالات و روحیات این افراد نیز، نقشی اساسی داشته است.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر، سعی در بررسی اشعار شاعران عرب و فارسـی زبـان و اشـعار آنـان ، راجـع بـه فضائل اخلاقی و کرامات امام رضا (ع )، دارد و تلاش میکند برای این سوال اصـلی، پاسـخ هـایی احتمالی ارائه دهد : * شاعران عرب و فارسی زبان ، چه نقشی در اثبات حقانیت ولایت امام رضا (ع )، داشته اند؟ مقام و منزلت امام رضا (ع ) در آثار منظوم شاعران مسلمان که در طول تاریخ ، ارادت خود را به اهل بیت (ع ) نشان داده اند، در زبان شعری خود نیز از مدح و ستودن ائمه (ع ) بیبهره نبوده اند.
در این مقاله ، به بررسی اشعار شاعران عرب ، مانند : دعبل خزاعی، ابونواس ، ابراهیم بـن عبـاس الصولی و اشعار شاعران فارسی زبان ، مانند : سنایی غزنوی و جامی، که راجع به امام رضـا (ع ) بـه سرودن شعر پرداخته اند، اشاره میشود اشعار شاعران عرب در مدح و رثای امام رضا (ع ) ١- ابونواس حسن ابن هانی معروف به «ابونواس »، از ادیبان و شاعران معروف شیعی، معاصر با عصر امـام - رضا(ع ) بود.
(محمدزاده ، ١٣٨٥: ٦٣٨) این قصیده ، با مطلع زیبایی آغـاز، و سپس به حدیث «سلسله الذهب » اشاره دارد و بعد از آن ، به شرط توحیـد، کـه اقـرار بـه امامـت و ولایت است ، میپردازد : دین را حرمی است در خراسان دشوار تو را به محشر آسان از جمله شرط های توحید از حاصل اصل های ایمان زین معنی زاد در مدینه این دعوی کرده در خراسان سراسر جمله عالم پر امامست امامی چو علی موسی الرضا کو؟ *** از خاتم انبیا درو تن از سید اوصیا درو جان *** بر دین خدا و شرع احمد بر جمله ز کافر و مسلمان (سنایی، ١٣٧٥ : ٢٨٩) چون او بود از رسول نایب چون او سزد از خدای احسان (همان : ٢٣٧) ٢- جامی نورالدین عبدالرحمن جامی، در سال (٨١٧ هـ.