خلاصه ماشینی:
"هرچند واله در آثارش اشارۀ صریحی به محل تولد خود ندارد، اما با توجه به ذکر مکرر هرات و توصیف این شهر5 در آثارش و همچنین یادکرد برخی دانشمندان و علمای آن (بهار، 1380: 2/1325، 3/1260 و 3/1980) به نظر میرسد که او در این شهر به دنیا آمده و دستکم تا جوانی در آنجا بهسر برده است.
10 درویش که در ملک سخن سلطان استچون آینه صافدل بود با هرکس از فضل و هنر نادرۀ دوران استاز خوبان است والۀ خوبان است (انصاری، 1371: 82) در مجموعۀ ابیات پراکندۀ کنونی بازمانده از واله او در دو موضع که نخستین توصیف شهنامه با تکیه بر ویژگی احیاء داستانهای کهن پهلوانان و حکیم فردوسی است (بهار، 1380: 2/1075) و دیگر ستایشی از عنصری بلخی (آرزو، 1385: 3/1760) به شاعران متقدم اشاره کرده است.
واله در این دو بیت -که بهخوبی نشاندهندۀ دیدگاههای ادبی او و تقابلها و جریانهای موجود شعری در سدۀ یازدهم است- خود را با عرفی شیرازی سنجیده که او در یک رقابت ادبی، «شیراز» و «مصلا» و «سعدی» و واله «هرات» و «گازرگاه» و «جامی» را برمیگزینند: شب به جنت، سار اقلیم سخن عرفی بهسیراو مصلا جست و واله سوی گازرگاه رفت رفتم او شد جانب شیراز و من سوی هراتاو به سعدی دید و واله کرد در جامی نگاه (بهار، 1380: 3/1753) نسخههایی چند از دیوان واله در برخی کتابخانههای هند موجود است.
3ـ منشاء این اشتباه چهارعنصر میرزا عبدالقادر بیدل است که جهت رعایت سجع اینچنین نوشته بود: «معنیآرای طرز نوی، ملا درویش والۀ هروی» نوشته است (بیدل، 1344: 4/137) 4ـ واله در مثنویای پدر خود را ستوده که از این مثنوی تنها یک بیت در بهار عجم ثبت شده است (بهار، 1/519)."