چکیده:
«شیطان» همواره در قصه ها،داستانها،اسطورههاوادیان نماد کامل شر در مقابل خیر است و در آفرینش آثار ادبی گذشته و حال سهم بسزایی داشته است . این نماد در ادبیات داستانی معاصر نیز در چند رمان و داستان معروف تبلور یافته است ؛ از جمله شخصیت اصلی داستان بلند ملکوت اثر بهرام صادقی ، مبتنی بر این نماد پرداخته شده است . اعمال دکتر حاتم و شخصیت پلید او در این داستان، به وضوحویژگی های برجسته شیطان را نمودار ساخته است . در این گفتار،شخصیت دکتر حاتم براساس این ویژگی ها از منظر اسطوره و تا حدودی از نظرگاه دینی و ادبیتحلیل و در پایان به دلایل کاربرد این اسطوره و دیگر اسطورههادرداستانباتوجهبهذهنیت نویسنده اشاره شده است .
خلاصه ماشینی:
(الیاده ١٣٦٢: ١٤٤- ١٤٥) دکترحاتم در داستان بلند ملکوت به خوبی توانسته است با نشان دادن بسیاری از ویژگی های اسطوره ای شیطان و اهریمن نظر منتقدان داستان را به خود جلب کند.
(همان : ٦١) درصحنه ایکهبرایباردومساقیراخفهمی کند، جملات پایانی را به عکس می گوید: «این خود دکتر حاتم است که تو را خفه می کند نه شیطان !
با توجه به شخصیت شیطان دکتر حاتم می توان گفت این آمپول هانماداسطوره ای «میوه ممنوعه » در داستان آدم و حوا هستند.
» (صادقی ١٣٥٧: ٨٤) جالب این است که در صحنه ای بازتاب اسطوره آدم و حوا را می بینیم ؛ملکوت ، زن زیبای منشی جوان ، مانند حوا زودتر از همسرش دچار افسون دکتر حاتم می شود.
(همان : ٧) این شخصیت ناشناس که دکتر حاتم او را از قبل می شناسد و مورد اعتماد او است ، یادآور دو اسطوره شناخته شده است که هر دو اسطوره با شیطان ارتباط دارند.
دربیشتراسطوره ها،مارباشیطان رابطه ناگسستنی دارد و شاید در داستان ملکوت نیز بازتاب حیله گری و مرموز بودن مار در دوست ناشناس باعث شده است تا او سخت مورد اعتماد دکتر حاتم قرار گیرد.
»(همان : ٨٣) در این داستان دکتر حاتم تنها به سه نفر آمپول تزریق نمی کند: آقای مودت به دلیلبیماری سرطانش که به طورطبیعیاوراخواهدکشت ،شکو،رانندهوخدمتکارم .
»(همان ) نکته جالب این است که او مانند یهودای اسخریوطی رسوا می شود و دکتر حاتم خیانت او را برملا می سازد.
در این داستان شخصیت دکتر حاتم براساس ویژگی های برجسته اسطوره ای و تا حدودی دینی و ادبی شیطانپرداخته شده است .