چکیده:
جلال الدین محمد بن ابوبکر سیوطی از جمله مفسران قرن دهم هجری اهل سنت است که تفسیر قرآن را به صورت ترتیبی از ابتدا تا پایان قرآن به کمک روایات سامان داده است و از آنجا که هیچ نقد و نظری درباره روایات تفسیرش ارائه نداده، به نظر می رسد که این اخبار مورد تایید او بوده است. سیوطی در تفسیر خود روایات فراوانی از راویان گوناگون از جمله امامان معصوم (علیهم السلام) نقل کرده است؛ هرچند نسبت روایات ائمه نسبت به روایات سایر راویان بسیار اندک است. در این تفسیر 650 روایت از امامان شیعه نقل شده است که از این میان، 97 روایت از صادقین (علیهما السلام) است. مقاله حاضر به گونه شناسی و ارزیابی روایات تفسیری منقول از صادقین (علیهما السلام) در تفسیر الدر المنثور سیوطی پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
از این دست روایات، در روایات منقول از صادقین (علیهم السلام) نیز یافت میشود که این روایات به شرح زیر است: 1ـ سیوطی، ذیل آیه 196 سوره بقره از امام باقر چنین روایت میکند: «و أخرج الأصبهانی، عن أبیجعفر محمد بن علی، عن أبیه، عن جده قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و [آله] سلم): ما من عبد یدع الحج لحاجة من حوائج الدنیا الا رأی المحلقین قبل أن یقضی تلک الحاجة و ما من عبد یدع المشی فی حاجة أخیه المسلم قضبت أو لم تقض الا ابتلی بعونه من یأثم علیه و لا یؤجر فیه.
(صدوق، 1364: 275؛ اربلی، 1381: 2، 118؛ برقی، 1371: 1، 292؛ حر عاملی، 1409: 15، 292) 1ـ2ـ بیان آموزههای اخلاقی و آداب و سنن برخی از روایات ائمه (علیهم السلام) در تفسیر الدر المنثور، در بیان اذکار یا توصیه مداومت بر آن است که در ذیل به این موارد اشاره میشود: 1ـ ذیل اولین آیه سوره حمد از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است: «وأخرج أبو نعیم فی الحلیة و البیهقی عن جعفر بن محمد قال: فقد أبی بغلته فقال: لئن ردها الله علی لأحمدنه بمحامد یرضاها فما لبث ان أتی بها بسرجها و لجامها فرکبها فلما استوی علیها رفع رأسه إلی السماء فقال: الحمد لله لم یزد علیها.
1ـ3ـ بیان خواص آیات در روایات منقول از ائمه معصوم (علیهم السلام)د ر الدر المنثور، روایاتی مشتمل بر بیان آثار و خواص آیات و سور یافت میشود که در روایتی از امام باقر (علیه السلام) نیز در مورد آیات نخستین سوره یس آمده است: «و أخرج الحاکم و البیهقی عن أبیجعفر محمد بن علی قال: من وجد فی قلبه قسوة فلیکتب ﴿یس و القرآن الحکیم﴾ (یس/1 و 2) فی جام من زعفران ثم یشربه.