چکیده:
بی گمان مسئله مهدویت از جمله مسائل مهم اعتقادی مسلمانان به شمار می رود که در طول تاریخ مورد توجه علما و محدثان قرار گرفته و پرداختن به آن _ که در ساختار معرفتی و اعتقادی مسلمانان تاثیری عمیق دارد _ دارای اهمیتی ویژه است. از سوی دیگر، پژوهش درباره این موضوع در صحیح بخاری _ که مهم ترین منبع دینی اهل سنت است _ اهمیت مسئله را دوچندان می کند. برخلاف تصور برخی که گمان کرده اند در صحیح بخاری به موضوع مهدویت اشاره نشده است، نگارنده اعتقاد دارد در کتاب یادشده، این موضوع از جهات گوناگون مورد توجه واقع شده است. بخاری در صحیح خود، به حدیث معرفت و نیز روایت دوازده خلیفه پرداخته و نیز به برخی از موضوعات مهم علائم ظهور مانند نزول عیسی(ع) در آخر الزمان و اقتدا به امام مهدی(عج)، ظهور سفیانی، خسف بیداء و... تصریح کرده است. در این نوشتار سعی شده به روش تحلیلی و با نگاه تطبیقی _ تقریبی، این موارد بازنمایی شوند.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که روایت یادشده در منابع معتبر و متعددی از شیعه و اهلسنت نقل شده، به بررسی سندی آن نیازی نیست، ولی محققان و عالمان شیعه و سنی به تحلیل محتوایی حدیث مذکور پرداختهاند و دو نکته را بیشتر مورد تحلیل قرار دادهاند: نکته اول: در این که مراد از مرگ جاهلیت چیست، دو احتمال داده میشود: احتمال نخست، مرگ در عصر جاهلیت است؛ جاهلیتی که همراه با شرک و بتپرستی است؛ اما احتمال دوم این است که مراد، مرگ توأم با ضلالت و گمراهی، یعنی بدون معرفت به امام و جهل نسبت به آن باشد.
آیا مراد، هر حاکمی است، هرچند جائر و ظالم باشد؟ یا اینکه مقصود، حاکمی به مانند علی بن ابیطالب(، با روشی همچون روش هدایت پیامبر( است؟ اما در روایتی که در منابع شیعی نقل شده، هم ویژگیهای این امام و حاکم مشخص شده و هم مصادیق آن معین شدهاند که البته در برخی از منابع معتبر اهلسنت نیز این روایت نقل شده است (قندوزی حنفی، 1418: ج2، 407).
نتیجهگیری با بررسی کامل روایاتی که در صحیح بخاری درباره آخرالزمان و اشراط الساعه و نشانههای آن مطرح کرده است، مشخص میشود موضوع مهدویت از جمله مباحثی است که وی در کتاب خود به آن پرداخته و به بسیاری از جوانب و زوایایش توجه کرده است؛ اما باید توجه کرد که گاه این پردازش، با نامی خاص مطرح میشود؛ مانند آنچه در سنن ابیداوود و سنن ترمذی با نام «باب المهدی» آمده است."