چکیده:
رودکی پژوهی در ایران سابقه ای دیرینه دارد، اما تحقیقات معاصران ما در زمینه اشعار رودکی هنوز کامل نیست. در این مقاله برآنیم تا ابتدا به دیوان های چاپ شده در ایران، یعنی کتاب محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، اثر سعید نفیسی، دیوان شعر رودکی با شرح و توضیح جعفر شعار، و دیوان رودکی با شرح و توضیح منوچهر دانش پژوه، نصرالله امامی و کامل احمدنژاد نگاهی بیفکنیم و سپس گزیده های اشعار رودکی منتشر شده در ایران را نقد و بررسی کنیم؛ در این خصوص به کتاب های مهم و درسی این حوزه، یعنی گزینه سخن پارسی 2 رودکی به کوشش خلیل خطیب رهبر، گزیده اشعار رودکی با پژوهش و شرح جعفر شعار و حسن انوری، برگزیده اشعار رودکی و منوچهری تالیف اسماعیل حاکمی، بهترین رودکی همراه با اشعار نویافته، به تدوینمحمدعلی سپانلو، استاد شاعران رودکی (شرح حال و گزیده اشعار)، تالیف نصرالله امامی، و پیشگامان شعر فارسی اثر دکتر نصرالله امامی خواهیم پرداخت. البته در این زمینه، کتاب هایی مورد نظر است که بخش اعظم و مهمی از آن ها به رودکی اختصاص دارد و موضوع پیشاهنگان و پیشگامان نظم فارسی به طور عموم و مطلق مطرح نیست. در واقع، نقد کتاب هایی از این دست و همچنین دیوان های ترتیب داده شده از اشعار رودکی در خارج از ایران (به خصوص در تاجیکستان) مجالی دیگر می طلبد. در این مقاله برآنیم تا با مقایسه شروح و گزیده ها با یکدیگر، نقاط ضعف و قوت هر یک را در راستای آموزش بیابیم و در خلال این قیاس ها، معانی ابیات مبهم و مشکلات اشعار رودکی را تا حد ممکن روشن سازیم.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله برآنیم تا ابتدا به دیـوان هـای چـاپ شـده در ایـران ، یعنی کتاب محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی ، اثر سعید نفیسی ، دیوان شعر رودکی با شرح و توضیح جعفر شعار، و دیوان رودکی با شرح و توضیح منوچهر دانش پـژوه ، نـصرالله امامی و کامل احمدنژاد نگاهی بیفکنیم و سپس گزیده های اشـعار رودکـی منتـشر شـده در ایران را نقد و بررسی کنیم ؛ در این خصوص به کتاب های مهم و درسی ایـن حـوزه ، یعنـی گزینۀ سخن پارسی ٢ رودکی بـه کوشـش خلیـل خطیـب رهبـر، گزیـدۀ اشـعار رودکـی بـا پژوهش و شرح جعفر شعار و حسن انـوری ، برگزیـدۀ اشـعار رودکـی و منـوچهری تـألیف اسماعیل حاکمی ، بهترین رودکی همراه با اشعار نویافته ، به تدوین محمدعلی سپانلو، اسـتاد شاعران رودکی (شرح حال و گزیدۀ اشعار)، تألیف نصرالله امامی ، و پیشگامان شعر فارسـی اثر دکتر نصرالله امامی خواهیم پرداخت .
وی در توضیح بسیاری از ابیـات به سـاده نگـری روی آورده و معـانی برخـی ابیـات را روشـن تـصوّر کـرده اسـت ؛ مـثلاً در خصوص بیت زیر هیچ توضیحی نداده و کلمۀ پایانی بیـت را «مـدام » فـرض کـرده ؛ واژه ای که در سرتاسر دیوان رودکی کاربرد نداشته است : هـــلا رودکـــی از کـــس انـــدر متـــاب بکــن هــر چــه کردنــی اســت بــا مــدام (رودکی ، ١٣٩٢: ٣٢) نگارنده بسیاری از توضیحات و تعلیقات خود را در گزیدۀ منتشر شده بـا همکـاری حسن انوری نیز گنجانده و حّتی صورتی پیراسته تر بدان ها داده است که در خصوص برخی از این توضیحات ذیل معرّفی گزیدۀ اشعار مذکور سخن خواهیم گفـت .