چکیده:
نمود از ويژگي هاي ساختاري و معنا شناختي فعل است كه در زبان هاي مختلف به شيوه هاي متفاوت بازنمايي مي شود و زمان دستوري را از زمان غير دستوري متمايزمي كند. تاكنون دسته بندي ها ي متفاوتي از انواع نمود فعل ارائه شده است. با توجه به اهميت مطالعه گويش هاي فارسي براي حفظ آنها و نيز دستيابي به قواعد متقن دستوري در گويش هاي مختلف فارسيدر اين مقاله نمود واژگاني تداومي در افعال مركب متناظر داراي همكرد «كردن» و «داشتن» در گويش بيرجندي بررسي شده است. داده هاي پژوهش نشان مي دهد اين افعال متناظر داراي نمودهاي واژگاني متفاوتند و همكرد «داشتن» مفاهيم «نهايت ناپذيري» و «تداوم عمل» را به معني فعل مي افزايد. همچنين به ترديد استاجي در خصوص وجود نمود مستمر در افعال مركب داراي همكرد «داشتن» در زبان فارسي پاسخ داده شده است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اهمیـت مطالعـه گـویش هـای فارسی برای حفظ آنها و نیز دستیابی به قواعد متقن دستوری در گویش های مختلف فارسـیدر ایـن مقاله نمود واژگانی ١ تداومی در افعال مرکب متناظر دارای همکرد "کردن " و "داشـتن " در گـویش بیرجندی بررسیشده است .
1 Shopen 2 Tallerman 3 Huddleston 4 Pullum 5 Vet 6 Vetters 7 Hogeweg 8 Saussure ناتل خانلری (١٣٧٧) در بررسی ویژگیهای فعل در زبان فارسی باستان ، نمـود را موردتوجـه قـرار داده است .
) در این پنج نمونه افعال مرکبی که بیانگر فعالیت بوده و دارای نمود واژگانی پویا، تداومی و نهایت ناپذیر هستند با دو همکرد "کردن " و "داشتن " در تقابل با یکدیگر قرار گرفته اند.
آرام کردن (پویا، لحظه ای، نهایت پذیر) در تقابل با آرام داشتن (پویا، تداومی، نهایت ناپذیر) این قرص درد کمرم را آرام کرد.
آزاد کردن (پویا، لحظه ای، نهایت پذیر) در تقابل با آزاد داشتن (پویا، تداومی، نهایت ناپذیر) پلیس زندانی را برای دوماه آزاد کرد.
آشتی کردن (پویا، لحظه ای، نهایت پذیر) در تقابل با آشتی داشتن (پویا، تداومی، نهایت ناپذیر) آنها دو ماه است که با هم آشتی کرده اند.
مشغول کردن (پویا، لحظه ای، نهایت پذیر) در تقابل با مشغول داشتن (پویا، تداومی، نهایت ناپذیر): این کار ما را تا شب مشغول کرد.
به ایـن ترتیـب کـاربرد همکـرد "داشتن " در این دسته از افعال مرکب باعث ایجاد نمود واژگانی تداومی درمقابل لحظه ای و نهایـت ناپـذیر درمقابل نهایت پذیر شده است .