چکیده:
سبکشناسی با مطالعة بسامدها سر و کار دارد؛ از همین رو، به کارگیری تحلیلهای آماری در ارزیابیهای سبکشناسانه بسیار سودمند است. از آنجا که آمارهای توصیفی، همیشه نمیتوانند نوسانهای سبکی را توضیح دهند، استفاده از روشهای آمار استنباطی از دقّت علمی بالایی در ارزیابی پدیدارهای سبکی برخوردار خواهد بود. سبکسنجی، اصطلاحی است که برای پژوهشهای سبکشناسانة مرتبط با رایانه وضع شده است. در مقالة حاضر، نگارنده میکوشد رابطة میان فشردگی زاویة ساختمان تشبیه در شعر سبک عراقی را با بسامد انواع تشبیهات حروفی از لحاظ ساختمان در دیوان شاعران این سبک با توجّه به گذار زمان، ارزیابی کند. از همین رو، با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون در نرمافزار رایانهای spss به تحلیل استنباطی آمارها میپردازد. با توجّه به نتایج کمّی برآمده از نرمافزار spss که گویای ضریب همبستگی570/. و سطح معناداری 004/. در تبیین رابطة میان متغیّرها (فشردگی زاویة تشبیه و بسامد تشبیهات حروفی) است و مقایسة این اعداد با شاخصهای تعریف شده برای ضریب همبستگی (دامنة میان 1+ و 1ـ) و سطح معناداری (کوچکتر از 01/. تا 05/.)، رابطة مثبت و مستقیم میان متغیّرها تأیید میشود؛ به زبان سبکشناسی، یعنی فشردهتر شدن زاویة تشبیه و خیالیتر شدن آن در شعر سبک عراقی به معنای افزایش بسامد تشبیهات حروفی دارای ساختمان بستهتر و خیالیتر بوده و این رخداد سبکی از هنجارهای مسلّط بر سبک دوره پیروی کرده است.
خلاصه ماشینی:
١ ـ ١ـ بیان مسأله به تقریب ، اثباتیترین روش تحلیل گزاره های سبکی، استفاده از روش هـای آمـار اسـتنباطی است که تاکنون در ادبیات فارسی کاربردی نداشـته اسـت ؛ از ایـن رو، نگارنـده در پـژوهش حاضـر همبستگی بسامد انواع تشبیهات حروفی دیوان هر یک از شاعران سبک عراقی را با رونـد فشـردگی ساختمان تشبیه در این سبک با استفاده از روش های آمار استنباطی در گذار زمان ارزیابی میکند.
فشــردگی زاویــۀ نـــــوع تشبیه تشبیه 1 مفصل 2 مؤکد 3 مجمل 4 بلیغ 5 استعاره اکنون ، توزیع فراوانی تشبیهات حروفی از لحاظ ساختمان ، متغیر وابستۀ پژوهش قرار میگیـرد؛ یعنی وجود یا عدم رابطۀ سبکی میان فشردگی زاویۀ تشبیه (متغیـر مسـتقل ) و بسـامد سـاختمان تشبیهات حروفی دیوان شاعران در گذار زمان (از آغاز قرن هفتم تا قرن نهم ) کـه فرضـیۀ پـژوهش است ، مورد آزمون قرار میگیرد.
با توجه به ضریب همبسـتگی و سـطح معنـاداری رابطـۀ میان متغیرها که نرم افزار spss ارائه کرد، رابطۀ مثبت و مستقیم میان متغیرها تأیید شـد و نتیجـۀ سبکی برآمده از آن ، گویای این نکته است که در گذار زمان ، پراکندگی ساختمان تشبیهات حروفی در دیوان شاعران سبک عراقی، متأثر از بسته تر شدن زاویۀ سـاختمان تشـبیه در سـبک ایـن دوره (قرن هفتم تا نهم ) بوده و از هنجارهای سبک دوره ای پیروی کرده اسـت .