چکیده:
حديث «لا عدوي» به معناي نفي مطل سرايت بيماري از بيمار به فرد سالم، در منابع حديثي فريقين به پيامبر منتسب است. اين حديث از سويي با مس لمات تجربي و پزشكي و از سوي ديگر، با برخي روايات معتبر در تعارض است. از اين رو، مورد توجه انديشمندان و پژوهش گران مباحث حديثي بوده و توجيه هايي براي معناي آن بيان كرده اند؛ ا ما هيچ يك از آن توجيه ها با ظاهر حديث و فضاي صدور آن سازگار نيست.
همچنين، احتمال نسخ و تصحيف و نقل به معنا نيز در آن مردود است. اين روايت، با ملاحظه اين اشكالات و با توجه به ضع اعتبار آن در منابع شيعي و ترديد يا انكار برخي از راوي ان اصلي آن در منابع سني انتساب آن به پيامبر مورد ترديد جدي و اساسي است.
تلاش اين نوشتار بر اعتبار سنجي اين حديث و مفهوم شناسي آن استوار است و ضمن تبيين و تشريح اشكالات فوق و بررسي اعتبار سندي حديث و وجوه مختلفي كه درباره معناي آن مي توان مطرح كرد و رد آنها، احتمال جعل آن را تقويت مي كند.
خلاصه ماشینی:
"احتمال تصحیف و نقل به معنا نیز صحیح نیست؛ چرا که سؤال اعرابی از پیامبر( و نیز نضر بن قرواش از امام صادق( در باره ترس از سرایت بیماری جرب از حیوان بیمار به حیوانات سالم و شیوع آن است؛ علاوه بر آن که در برخی گزارشها بعد از این که پیامبر فرمود: «لا عدوی»، شخص اعرابی میپرسد: پس چگونه است که شترهای من مانند آهوان در بیابان مشغول چریدن هستند و با ورود یک شتر مبتلا به جرب آنها نیز به این بیماری مبتلا میشوند؟ پیامبر بر اساس این نقل در پاسخ میگوید: فرد اول بیماری را از چه کسی گرفت یا بیماری از چه کسی به اولی سرایت کرد.
ثالثا مگر آن شتردار سؤال کننده از پیامبر( یا امام صادق( از نقش مستقل طبیعت در سرایت بیماری سؤال کرده بود که حضرت با این بیان آن را نفی نماید؟ انتشار رایحه بیماری ابن قتیبه در تأویل حدیث «لا عدوی» میگوید: این کلام همان معنای ظاهری خود را دارد و صحیح هم هست؛ زیرا بیماری سرایت نمیکند، بلکه آنچه از بیمار منتشر میشود، رایحه بیماری است و آن است که منجر به بیمار شدن همنشین با شخص بیمار و یا همسر وی و...
این احتمال با ظاهر حدیث و سیاق آن سازگار نیست؛ چرا که پیامبر( در فقرات بعدی حدیث، در صدد نهی از اعتقاد به آنها نیست، بلکه در صدد نفی حقیقت آنها و یا آثار و احکام مترتب بر آنها است؛ علاوه بر این که تفاوت بین فقره لا عدوی و فقرات دیگر، آن است که سرایت بیماری واقعیت خارجی دارد و از مسلمات علم پزشکی و تجربیات بشر است بر خلاف اموری چون فال بد زدن و شوم بودن چیزی و..."