چکیده:
حفص بن سليمان، راوي عاصم، ناقل قرائت منسوب به امام علي است. برتري جايگاه حفص نسبت به راوي ديگر عاصم، مورد اذعان بسياري بوده است. وي در كتب رجالي شيعه چندان مورد توجه نبوده، اما رجال و منابع علوم قرآني اهل سنت توجه ريادي به او داشته اند.
حفص، راوي عاصهم، گر چه از سوي بسياري از رجاليان اهل سنت توثيق شده، اما برخي تضعيفات، به خصوص نسبت به وجه حديثي، بر او وارد شده است. چنان كه از قراين تاريخي بر مي آيد، يكي از دلايل اين تضعيف ، اشتراك نام حفص بن سليمان مقري و حفص بن سليمان منقري است. اين مساله موجب شده برخي تضعيفات ناظر به حفص منقري، به حفص مقري نسبت داده شود. حتي اگر نتوان ادعا كرد كه تمام تضعيفاتي كه بر جنبه حديثي حفص نظر دارد، در مورد حفص منقري وارد شده، مي توان گفت كه حفص در قرائت متقن بوده، اما در حديث، ضابط نبوده است.
خلاصه ماشینی:
"اما بدون در نظر گرفتن نسبت ازدی و احتمال تصحیف آن، احتمال اتحاد این فرد با حفص منقری بیشتر است؛ چرا که خلید بن حسان (م161-170ق) - که بخاری و ابن حبان او را راوی حفص مذکور معرفی کردهاند - اهل بصره و راوی حسن بوده است.
این مسأله چندان بعید نیست؛ به ویژه آنگاه که مشاهده شود برخی از آنچه در باره حفص منقری نقل شده، درمورد حفص مقری نیز مطرح شده است؛ برای نمونه، بخاری (م256ق) ذیل شرح حال حفص مقری، بر اساس نقل یحیی از شعبه، آورده است: ر.
1 اما این مسأله در مورد نقل قرائت او به چشم نمیخورد؛ نام او در سند قرائتش همواره و فقط به صورت حفص بن سلیمان آمده است.
در مجموع میتوان گفت که گر چه حفص مقری روایات نسبتا زیادی نقل کرده است، اما نگاه او به مسأله نقل حدیث نه از منظری تخصصی؛ بلکه بیشتر از منظر یک معلم قرآن -که با رویکردی حدیثی، به مسائل اخلاقی شاگردان خود توجه نشان میداده- بوده است.
_ تاریخ بغداد و ذیوله، احمد بن علی خطیب بغدادی، تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1417ق.
_ الکامل فی ضعفاء الرجال، ابن عدی جرجانی، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود - علی محمد معوض، بیروت: الکتب العلمیة، چاپ اول، 1418ق.
_ المسند، احمد بن حنبل، تحقیق: شعیب الأرنؤوط وآخرون، إشراف: عبدالله بن عبد المحسن الترکی، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق _ مشاهیر علماء الأمصار، محمد بن حبان، تحقیق: فلایشهمر، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1959م."