چکیده:
در پژوهش حاضر، تاثير اشعار فكاهي انتقادي ميرزا علي اكبر صابر طاهرزاده بر سبك ادبي اشعار سيد اشرف الدين گيلاني در روزنامه نسيم شمال بررسي شده است. علي اكبر صابر طاهرزاده يك مكتب ادبي را در ادبيات آذربايجان پايه ريزي كرد. اين شاعر در زمان انقلاب مشروطه، در آثار خود مفاهيمي همچون مبارزه با جهل، خرافات، بي سوادي، پاسداشت حقوق زنان و ... را با انديشه رئاليستي تبيين و با قلمي ساده و عاميانه سروده و در روزنامه ملا نصرالدين منتشر كرده است. او اشعار زيادي را در بحبوحه انقلاب مشروطه ايران سرود. علاوه بر اين كه از سبك ادبي او در آذربايجان تقليد شد، هم زمان در ايران، سيد اشرف الدين گيلاني تحت تاثير او در روزنامه نسيم شمال، اشعاري فكاهي با زباني ساده و فرم و محتوايي جديد سرود. اين اشعار به صورت اقتباس، نظيره و ترجمه مي باشند. همچنين در برخي آثار او، ردپاي انديشه هاي صابر را نيز مي توان يافت. ويژگي هاي رفتاري موجود در شخصيت هاي اشعار صابر در شعر سيد اشرف الدين منعكس شده اند؛ از اين رو مي توان گفت كه او فقط تقليدو يا اقتباس نكرده، بلكه بر حسب ذوق شاعري خود، لحن، زبان، آهنگ شعر را تغيير داده است. او در بعضي از اشعار، مضمون اصلي را از صابر گرفته و بنا بر سليقه خود و البته ضرورت، ابيات ديگري را به آن اضافه كرده است. اين جنبه از شعر سيد اشرف الدين از نظر محققان پنهان مانده است. از اين رو در اين پژوهش، ابعاد اين گونه از تاثيرپذيري سيد اشرف الدين از صابر بررسي و آشكار شده است.
خلاصه ماشینی:
"ادوارد براون و یحیی آرین پور عقیده دارند که قسمتی از اشعار اشرف الدین ترجمة آزاد یا اقتباس از اشعار صابر است و در این قسمت از اشعار، مترجم و ناقل افکـار صـابر بـرای فارسی زبانان بود و حتی غالب اشعار اصیل او نیز تا حدی «صابرانه » بود (آرین پـور، ١٣٨٢: ٦٤)؛ به همین سبب ، ملک الشعرای بهار در نامه ای به صادق سرمد، با تصدیق مرغوبی شیوه و تازگی سبک سید اشرف الدین ، به او نسبت انتحال می دهد: احمد ای سید اشرف خوب بود احمدا گفتن از او مطلوب بود شیوه اش مرغوب بود سبک اشرف تازه بود و بی بدل لیک هوپهوپنامه بودش در بغل بود شعرش منتحل (بهار، ١٣٨٩: ٢٢٩) یحیی آرین پور در از صبا تا نیما می گوید: هرچند ممکن است بگوییم که سید اشرف نمی دانسـته اسـت اشـعاری کـه بـه امضـاهای مستعار در روزنامة ملا نصرالدین چاپ می شود از صابر است ، اما شرط امانت این بود که لااقل یک بار در روزنامة نسیم شمال اشاره کند که مضـمون اشـعار خـود را از کـدام منبـع گرفته است و به هر حال این غفلت و تسامح عیب و نقصی برای او شمرده می شـود."