چکیده:
آفرينش از نگاه اسلام و هندوئيزم، نوعي ايجاد يا پديدار شدن كثرت از وحدت است. قرآن اين عمل را نتيجه امر الهي و سنت ودانته (اوپانيشادها)، آن را محصول نيروي ماياي برهمن دانسته است. مفهوم امر الهي در قرآن و تفاسير تشيع و تسنن بيان شده است. برخي محققان، با استناد به آثار اسماعيليان، مفهوم قرآني «امر الهي» را معادل مايا در سنت هندو دانسته اند. اين پژوهش، با هدف ارزيابي اين ديدگاه به مقايسه دو مفهوم «امر» و «مايا» پرداخته است. بدين منظور، شماري از اوپانيشادها و نيز آثار برجسته فرق اسلامي، از جمله اسماعيليان مورد بررسي قرار گرفته است. حاصل يافته هاي پژوهش حكايت از آن دارد كه وجوه تمايز و افتراق امر و مايا بيش از آن است كه بتوان بر اين هماني دو مفهوم حكم كرد.
Creation، According to Islam and Hinduism، is a kind of originating plurality from unity. The holy Qur’an attributes this act to the divine command and Vedanta’s tradition (Upanishads’ tradition) considers it as a product of the Maya power of Brahman. The concept of divine command is defined in the holy Qur’an and Shi'a and Sunni commentaries. Referring to Ismaili works، some researchers consider the Qur’anic concept of ‘’divine command’’ as equivalent to Shakta and Maya in Hindu tradition. This research seeks to evaluate this view by comparing the two concepts of ‘’command’’ and ‘’Maya’’. It، therefore، reviews some of Upanishads and erudite works of Islamic sects including Ismailis. The research findings show that the differences between command and Maya are so broad that we cannot consider these two concepts to be identical.
خلاصه ماشینی:
"این امر یا فرمان، که «کلمه» نیز خوانده میشود و منظور از آن، همان کلمه «کن» مذکور در قرآن است، معلول خدای واحد و قدرت خلاقه اوست.
این آیه، بیانگر ارتباط امر با قول یا کلام خداوند و نمایانگر وجود رابطه میان امر و اراده الهی است: «إنما أمره إذا أراد شیئا أن یقول له کن فیکون»(یس: 82)؛ فرمان او چنین است که هرگاه چیزی را اراده کند، تنها به آن میگوید: موجود باش، آن نیز بیدرنگ موجود میشود.
پس از منظر امامیه امر تکوینی همان اراده خدا در مقام خلق و تکوین عالم و سایر مخلوقات است، مقصود از لفظ «کن» صرفا آفرینش جهان و تمام اجزاء آن در وقت معین و بر طبق اراده و علم خداوند است.
علامه طباطبائی میگوید: «مراد از معنی امر، کلمه ایجاد است، یعنی فعل مختص به ذات او و اینکه اسباب و علل واسطه برای او نیست و این امر به مقیاس زمان و مکان و هیچ خصیصه مادی دیگری اندازهگیری نمیشود(طباطبائی، 1374، ج 13، ص 274).
به نظر ایشان، از این جهت که برهمن خود شعور و آگاهی محض است، پس مایا نیز وجودی ذیشعور در کل هستی است که عمل خلقت هر آنچه را که اراده کرده است، با بصیرت نسبت به آن انجام میدهد.
این دیدگاه، در تقابل با دیدگاه رامانوجا در مکتب غیرثنوی مشروط است که مایا را ماده کور و فاقد شعور (پرکریتی ) تلقی میکند که پارهای از وجود برهمن و هرگونه عمل آن، نیازمند هدایت و کنترل برهمن یا پوروشه (روح) است."