چکیده:
در عصر حاضر، با ورود چشمگیر زنان و دختران به فضای مجازی، اینترنت و شبکههای اجتماعی سایبری تاثیرات زیادی بر روی آنها گذاشتهاند. از مهمترین این تاثیرات میتوان به فرایند «زنانهشدن» رسانههای نوین اشاره نمود. زنانهشدن به فرایند گسترش کمی و کیفی حضور، نقش و تاثیر زنان و خواستها، علایق و ویژگیهای آنها در ابعاد و زمینههای مختلف حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه معاصر گفته میشود. به همین خاطر نوشتار حاضر، علل حضور زنان و دختران تبریزی را در شبکه اجتماعی فیس بوک مورد بررسی قرار داده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی و بهرهگیری از رویکرد پدیدار-شناسی و تکنیک مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته برای گردآوری دادهها، صورت گرفته است. زنان تبریزی 18 تا 30 سال کاربر شبکه اجتماعی فیس بوک که حداقل دو سال تجربه حضور در این شبکه را داشتند، بهعنوان جمعیت آماری انتخاب شدهاند. در واقع، 16 نفر از این کاربران براساس نمونهگیری هدفمند بهعنوان حجم نمونه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل مصاحبههای پاسخگویان استخراج پنج مقوله اصلی «فروشکست محدودیتهای دنیای واقعی»، «فروشکست محدودیتهای روحی و فردی»، «بهرهگیری از پتانسیلهای فیسبوک»، «عقبنماندن از قافله تکنولوژی»، و «ماجراجویی و کنجکاوی» بود. پنج تم به دست آمده را میتوان در مقوله «رفع محدودیتهای تجربه شده و احساس شده» و «کسب فرصتهای جدید» مورد بحث قرار داد.
At present time, with the outstanding entry of women and girls in the virtual space, internet and cyber social networks have had a lot of effects on them. One of the most important effects can be considered as the process of “womanization” (feminization) of modern media. Womenization (feminization) refers to the process of qualitative and quantitative expansion of the presence, roles, and influences of women and their desires, interests, and characteristics in different dimension and grounds of social, economic, political, and cultural life of the contemporary society. Therefore, the present study is to investigate the reasons for the presence of Tabriz women and girls in Facebook Social Network. The present study was conducted using the qualitative method and employing the phenomenological approach.The technique of deep semi-structured interview was employed for collecting data. Tabriz women aged from 18 to 30 years who were users of Facebook for at least two years were selected as the population. In fact, 16 women of these users were selected as sample using the purposive sampling method. From theanalysis of participants’ interviews, five major themes extracted as: “breakdown of limitations of the real world”, “breakdown of mental and personal limits”, “utilization of potentials of Facebook”, “not being behind of the caravan of technology”, and “adventure andcuriosity”. These five themes can be discussed in the components of “elimination of experienced and perceived limits” and “obtaining new opportunities”.
خلاصه ماشینی:
"در طول یک دهه اخیر که وبلاگنویسی و حضور در فضای مجازی شبکههای اجتماعی سایبری همچون فیسبوک متداول و مرسوم شده است، شاهد آن هستیم که زنان و دختران ایرانی گوی سبقت را از بسیاری از زنان جهان ربودهاند و با حضور خود نشان دادهاند که چقدر با ماهیت تحولات دنیای جدید عجین هستند و علیرغم موانعی که در ساختار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه ما وجود دارد آنها توانستهاند از قلمرو محدودیت فراتر روند¬(بهبانی، 1388: 8).
یافتههای پژوهش از زمان گسترش یافتن شبکه اجتماعی فیسبوک در بین کاربران جوان ایرانی (بهویژه دختران و زنان) تا عضویت فراگیر علاقهمندان در این شبکه، حدود شش یا هفت سال میگذرد؛ اما در این مدت کوتاه، کاربران فیسبوک متناسب با نیازها و اهداف خود، کاربردهای نهان و آشکار زیادی پیدا کردهاند که نه تنها در گذشته بیسابقه بوده، بلکه در برخی موارد، الگوها و ارزشهای سنتی را نیز به چالش کشیده است و به فعالیت توام با لذت اعضا در این شبکهها، معنا و مفهومی فراتر از مصرف رسانهای صرف میبخشد.
کاربران ایرانی خصوصا جوانان به علت موانع و محدودیتهای موجود در شرایط عینی و ذهنی زندگی خود و در راستای فرار از فشارهای الزام¬آور هنجارهای اجتماعی موجود و جهت گسترش تعاملات اجتماعی با دیگرانی که امکان برقراری کنش¬متقابل با آنان در دنیای واقعی بسیار نادر یا پر¬هزینه (¬چه از لحاظ اجتماعی، سیاسی یا حتی اقتصادی¬) است، و برای دست¬یابی و تامین نیازهای مغفولمانده خود در دنیای واقعی، و هم¬چنین به دنبال کسب تجربه¬های جدید و فرصت¬های بیشتر، به شبکههای اجتماعی مجازی روی می¬آورند و زیستن در این فضا را به طور نیمه¬فعال یا فعال تجربه می¬کنند."