چکیده:
در عصر حاضر، رسانه ها هریک ، برای ارسال پیام مورد نظر و دسـت یـافتن بـه هـدف ترسـیم شده ، به شیوه هایی دست مییازند. شاید یکی از پذیرفته شده ترین این شیوه هـا، «مسـتند» یعنـی جمع آوری اسناد تصویری (در تلویزیون ) برای اقناع مخاطب و ارضای نیاز آگاهیبخشی به اوست . بـر همین اساس شبکه های خبری در جهان ، مستندهایی با موضـوع هـایی از جوامـع مختلـف تولیـد و پخش میکنند تا مخاطبان را به سمت هدف خود سوق دهند. در سازمان صدا و سـیمای جمهـوری اسلامی ایران نیز مستندسازی برای خبر مورد توجه قرار گرفته که به مستند خبری شـهرت یافتـه ، اما به نظر میرسید، چارچوبی برای چنین مستندهایی تعریف نشده است و در انگاره سازیهـا آنطـور که باید هدفی دنبال نشده ویا نتوانسته است شکل دهی درستی از هدف داشته باشد. در این پژوهش که به دلیل کیفی بودن فرضیه ای از پیش تعیین شده ندارد، علاوه بـر مطالعـه کتابخانه ای از روش مصاحبه عمیق استفاده و برهمین اساس با ٧٠ کارشناس و دست اندرکار داخلی و خارجی حوزه های "خبر"و"مستند" (٤٠ کارشناس داخلی و ٣٠ کارشناسی خارجی در ١٨ کشور از طریق ایمیل )به صورت باز گفت وگو شده است .) یافته های پژوهش نشان می دهد؛ درباره «مستند خبری» - (عنوان مطـرح در رسـانه ملـی) - در بین دست اندرکاران داخلی سه نظر وجود دارد : گروهی که " مستند خبری" را عبارتی جعلـی و ترکیبی زائد و غیر قابل قبول برای خبرهای غیر واقعی که پخش می شود ، مـی داننـد. گـروه دوم ، تولید «مستند خبری» را غیر ممکن بیان کرده اند. گروه سوم ، " خبـر" را "مسـتند" نمـی داننـد و مستندسازی در خبر را ضروری می دانند. دست اندرکاران خارجی حوزه هـای خبـر و مسـتند نیـز تاکید می کنند؛ اصطلاح «مستند خبری» نامتعادل و غیر رایج است . و می گوینـد؛ بـه مسـنتدهایی
خلاصه ماشینی:
"اگر «مستند» یک «صدا» از واقعیت تعریف شود، با توجه به نگـاه متفـاوت در ایـن عصر دربارة خبر- اینکه خبر واقعیت محـض نیسـت ،- همچنـان کـه نظریـه پـردازان پست مدرن بر این اعتقادند که خبرها سـاخته و پرداختـه رسـانه هـای خبـری و جبـر فناوری است - میتوان گفت «خبر» در چهرة پنهان خود همان یـک «صـدا» اسـت و مستند نیز که به عنوان یک «صـدا» مطـرح میشـود، در خبـر غریبـه نیسـت .
سیمای جمهوری اسلامی ایران می تواند با مدد گرفتن از تمامی اصول دینی- کـه در رأس آنها اسلام است - فروع را که با شرایط روز و روزگار انطباق می یابـد و نیـز از فرهنگ اصیل سرزمین ایران - که جمع این دو، فرهنگ ایرانیان را ساخته است - هدف را که در سیاست جای دارد، در جدی ترین بخش برنامه هـا یعنـی "خبـر" درلبـاس "هنر" تعریف کند و با استفاده از قاعده حاکم بر جامعه با محور اطلاع رسانی درست و تازه (ناب )،اما در برشی که در دوسو زیبایی خاص خود را دارد و سؤالات بیشتری را پاسخ می دهد، «مستند در خبر» را شکل و محتوا بدهد.
اما برای مردمان سرزمین ایران (ملت بزرگ ایران ) ایـن را نباید فراموش کرد که واقعیت ابعاد تلخ و شیرین دارد، رسـانۀ ملـی بایـد شـجاعت پرداخت به تلخیها را بیابد- همان طور که تأکید رهبری جمهوری اسلامی ایـران ، بـه عنوان تبیین کنندة سیاست های صدا و سیما، نیز بر این مسأله اسـت - چـون عواطـف نهفته در واقعیت دردها را در خود هضم میکند و با همذات پنداری مخاطب ، همرهـی ایجاد میشود."