چکیده:
فیلم مستند از ابتدای پیدایش، ادعای پیوند با جهان واقع و روایت دربارهی آن را داشته است. این روایت که محصول بازنمایی جهان واقع است، به شیوههای گوناگونی رخ میدهد. اما در شیوهی شاعرانه، آیا بازنمایی، روایت بیواسطه واقعیت است؟ کدام ویژگی نسبت «شاعرانه بودن» را به این شیوه اطلاق میکند؟ بیگمان «تخیل» و «تجسم ذهنیت» مستندساز در روایت و بازنمایی شاعرانهی موضوع مستند، نقش بهسزایی را ایفا میکند. هر اثر هنری دارای نشانههایی هم از «دنیای واقعی» و هم «جهان متن» است. برای پی بردن به جایگاه بیان شاعرانه و تبیین حوزهی کارکردی آن در مستند شاعرانه، ابتدا باید تعریفی از شعر بدهیم و حدود و ثغور آن را مشخص کنیم. این پژوهش به روش تحقیق اسنادی-کتابخانهای صورت گرفته است. دستهبندی ویژگیها و شاخصههای زیباییشناسانه و تکنیکی، بیان شاعرانه در فیلمهای مستند، ترسیم ظرفیتهای بیانی این شیوه در ساخت مستندهای تلویزیونی مطابق با فرهنگ ایرانی-اسلامی و ظرفیتهای بیانی آن در قالب برنامههای آیینی، حماسی و مذهبی در گاهشمار مناسبتی برنامههای سیمای جمهوری اسلامی ایران، از اهداف این تحقیق به شمار میرود. پس از تحلیل موارد نمونه، ویژگیهای مستند شاعرانه مانند تجربهگرایی در کل ساختار فیلم، فضاسازی شاعرانه در نوع روایت، موسیقی، صداگذاری، نورپردازی، صحنهپردازی و تدوین پویا به دست آمد. از میان شیوههای متنوعی که برای ساخت فیلم مستند به کار میرود، تلویزیون میتواند بزرگترین جایگاه کاربرد بیان شاعرانه در مستند باشد و از ظرفیتهای این شیوه بهرهبرداری کند. به نظر میرسد پژوهش در زمینهی شیوهی بیان شاعرانه در فیلم مستند میتواند موجب رسیدن به درک روشنتری از جایگاه فیلم مستند شاعرانه با توجه به تحولات تکنیکی و گونهای امروز تلویزیون، به دست دهد و علاقهی فیلمسازان مستند را به این زمینهی خاص بیشتر کند.
خلاصه ماشینی:
دسته بندی ویژگی ها و شاخصه های زیبایی شناسانه و تکنیکی ، بیان شاعرانه در فیلم های مستند، ترسیم ظرفیت های بیانی این شیوه در ساخت مستندهای تلویزیونی مطابق با فرهنگ ایرانی -اسلامی و ظرفیت های بیانی آن در قالب برنامه های آیینی ، حماسی و مذهبی در گاه شمار مناسبتی برنامه های سیمای جمهوری اسلامی ایران ، از اهداف این تحقیق به شمار می رود.
از میان شیوه های متنوعی که برای ساخت فیلم مستند به کار می رود، تلویزیون می تواند بزرگ ترین جایگاه کاربرد بیان شاعرانه در مستند باشد و از ظرفیت های این شیوه بهره برداری کند.
چرا در سیمای جمهوری اسلامی در برنامه های مناسبتی مستند از این شیوه کمتر استفاده می شود؟ تعریف مفاهیم تحقیق ١- فیلم مستند١: فیلم مستند، متوسل شدن به استدلال و احساسات برای ایجاد تحریک دلخواه ، گسترش معلومات انسانی ، برخورد واقع گرایانه با مسائل و یافتن راه حل آن ها در 1 - Documentary Film زمینه ی اقتصادی ، فرهنگی و روابط انسانی است .
همچنین ادامه می دهد: در فیلم های داستانی و گزارشی ، تداوم روایت از بازی هنرپیشه و موضوع ناشی می شود، اما در سینمای مستند شاعرانه موضوع در مرحله ی دوم اهمیت است و نقش آفرینی مداوم و مستقیم یک تصویر نسبت به تصویر دیگر جزء اولین شرط هاست .
نفیسی مهم ترین ویژگی یک فیلم مستند شاعرانه را خلق تصاویر موزون ، هماهنگ ، لطیف و خیال انگیز می داند و معتقد است شعر تصویری یا شعر سینمایی تنها یک قالب بیانی است که مستندساز برای به وجود آوردن فضای شاعرانه ارائه می دهد.